اثر منبع کود نیتروژن بر عملکرد دانه و کارایی مصرف نیتروژن در برنج (oryza sativa l.) رقم شیرودی

استفاده از کود نیتروژن نقش مهمی در افزایش تولید انواع محصولات کشاورزی در سراسر جهان دارد. به منظور دستیابی به رهیافتی موثر در ارتقای کارایی مصرف کود نیتروژن برنج (رقم شیرودی)، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 13 تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران (آمل) در سال های 1394 و 1395 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: بدون مصرف نیتروژن (شاهد) (n0)، مصرف تقسیطی 115 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (n1)، مصرف 115 و 57.5 کیلوگرم نیتروژن در هکتار کود اوره با پوشش گوگردی (scu) (به ترتیب n2 و n3)، مصرف 115 و 57.5 کیلوگرم نیتروژن در هکتار کود اوره سوپرگرانوله (به ترتیب n4 و n5)، مصرف 115 و 57.5 کیلوگرم نیتروژن در هکتار کود سولفات آمونیوم (به ترتیب n6 و n7)، مصرف نانو کود نیتروژن+ 50 درصد نیتروژن کود اوره توصیه شده (n8)، استفاده از باکتری های آزوسپیریلیوم، ازتوباکتر و آزوسپیریلیوم + ازتوباکتر (به ترتیب n9، n10 و n11) و مصرف کود طبق عرف زارع (115 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از منبع اوره تماماً قبل از نشاکاری) (n12). نتایج آزمایش نشان داد که اثر تیمارهای کودی روی عملکرد دانه، ماده خشک، شاخص برداشت، محتوای نیتروژن دانه و کاه، میزان کل جذب نیتروژن، شاخص برداشت نیتروژن و انواع کارایی های مصرف کود نیتروژن، اثر معنی داری داشتند. بیشترین عملکرد دانه (7869 کیلوگرم در هکتار) از تیمار 115 کیلوگرم در هکتار نیتروژن از منبع سولفات آمونیوم (n6) به دست آمد. بیشترین مقدار بهره وری نسبی (136.2 کیلوگرم بر کیلوگرم)، کارایی زراعی (38.1 کیلوگرم بر کیلوگرم)، کارایی بازیافت (90.8 درصد)، کارایی فیزیولوژیکی (42 کیلوگرم بر کیلوگرم) و کارایی داخلی نیتروژن (54.2 کیلوگرم بر کیلوگرم) از تیمار 57.5 کیلوگرم نیتروژن در هکتار کود اوره سوپرگرانوله (n5) به دست آمد. نتایج نشان داد که جایگذاری عمقی کود اوره سوپرگرانوله به دلیل افزایش میزان جذب نیتروژن باعث کاهش تلفات کود نیتروژن شده و مزیت نسبی بیشتری نسبت به سایر منابع کود نیتروژن در زراعت برنج دارد.

Effect of nitrogen fertilizer source on grain yield and nitrogen use efficiency in rice (Oryza sativa L.) cv. Shiroudi

The application of nitrogen fertilizer has played a key role in enhancing agricultural productivity worldwide. To investigate an effective approach for enhancing nitrogen use efficiency in rice, a field experiment was conducted using randomized complete block design with 13 treatments and three replications on cv. Shiroudi, a high yielding rice cultivar, in Rice Research Institute of Iran (Amol) in 2015 and 2016 cropping seasons. Treatments were included: N0: Without N fertilizer (Control), N1: split application of 115 kg.ha1, (N2, N3), (N4, N5) and (N6, N7) application of 115 and 57.5 kg.ha1 N from Sulfur Coated Urea (SCU), Urea Super Granule (USG) and Ammonium Sulfate (AS) sources, respectively. Nitrogen nanofertilizer+ 50% of recommended N fertilizer (N8), application of Azospirillium, Azotobacter and Azospirillium + Azotobacter (N9, N10 and N11), farmers nitrogen fertilizer practice (115 kg.ha1 from source of urea) (N12). Results showed that the effect of nitrogen fertilizer treatments on grain yield, dry matter, harvest index, grain and straw N content, total N uptake, N harvest index and all N use efficiency indices were significant. The highest grain yield (7869 kg.ha1)obtained from N6 (115 kg.ha1 N from the source of ammonium solfate). The highest partial factor productivity of nitrogen; PFP (136.2 kg.kg1), agronomic efficiency; AEN (38.1 kg.kg1), nitrogen recovery; REN (90.8 %), physiological efficiency; PEN (42 kg.kg1) and internal efficiency; IEN (54.2 kg.kg1) obtained from N5 (USG) treatment. Considering the results of this experiment, it can be concluded that the deep placement of USG fertilizer has relative advantage in comparison with other N fertilizer sources, because it enhanced N uptake and may led to reduced N losses in rice production.