اثر الگوی کاشت و منبع کود بر خصوصیات زراعی بزرک (linum usitatissimum l.) و نخود (cicer arietinum l.) در کشت مخلوط در شرایط دیم

به منظور بررسی اثر الگوی کاشت و منبع کود بر خصوصیات زراعی نخود و بزرک در شرایط دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعهای در استان آذربایجان غربی شهرستان نقده اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل الگوی کاشت در شش سطح: کشت خالص نخود، کشت خالص بزرک، کشت مخلوط جایگزین با نسبت یک ردیف بزرک و یک ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت دو ردیف بزرک و دو ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت دو ردیف بزرک و چهار ردیف نخود، کشت مخلوط ردیفی با نسبت چهار ردیف بزرک و دو ردیف نخود و منبع کود در چهار سطح: عدم مصرف کود (شاهد)، 100 درصد کود شیمیایی (npk)، کود زیستی (فسفات بارور2 + ازتو بارور1 + پتا بارور2+ سولفوبارور1) و ورمی کمپوست (10 تن در هکتار) بودند. نتایج نشان داد که الگوهای کاشت و منابع کودی بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، میزان و عملکرد روغن بزرک و عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد گره های ریشه و میزان پروتئین دانه نخود تاثیر معنیداری داشتند. بیشترین عملکرد دانه هر دو گونه از تیمار کشت خالص به دست آمد (بزرک 945 و نخود 629 کیلوگرم در هکتار)، اما میانگین عملکرد هر یک از دو گیاه در واحد سطح یکسان بیشتر از عملکرد دانه مورد انتظارآنها بود (بزرک 161.5 و نخود 128.5 کیلوگرم در هکتار). میزان روغن دانه بزرک 6.6 درصد و میزان پروتئین دانه نخود 20.2درصد در کشت مخلوط نسبت به کشت خالص بالاتر بود. نتایج نشان داد که مصرف منابع کودی، به خصوص ورمی کمپوست، باعث بهبود خصوصیات گیاهی مورد مطالعه در هر دو گیاه نسبت به شاهد شد. بیشترین نسبت برابری زمین کل (1.55) از کشت مخلوط چهار ردیف نخود و دو ردیف بزرک در تیمار عدم مصرف کود بدست آمد که معادل 55 درصد افزایش در بهره وری استفاده از زمین نسبت به کشت خالص دو گونه بود. با در نظر گرفتن اهداف کشاورزی پایدار و ضرورت کاهش مصرف نهاده های شیمیایی، در این آزمایش، تیمار عدم مصرف کود برای نسبت کشت مخلوط چهار ردیف نخود و دو ردیف بزرک مناسب تر بود.

Effect of planting pattern and fertilizer source on agronomic characteristics of linseed (Linum usitatissimum L.) and chickpea (Cicer arietinum L.) in intercroppng under rainfed conditions

To study the effect of planting pattern and fertilizer source on agronomic characteritics of linseed and chickpea in intercropping in rainfed conditions, a field experiment was conducted as factorial arrangenents in randomized complete block design with three replications in Naqadeh, Iran in 20162017 cropping season. The first factor included six cropping patterns; one row chickpea: one row linseed, two rows chickpea: two rows linseed, four rows chickpea: two rows linseed, two rows chickpea: four rows linseed and sole cropping of each crops. The second factor included four fertilizer sources; without fertilizer (Control), 100% chemical fertilizers (NPK), biofertilizers (Azoto Barvar1+ Phosphate Barvar2+ PotaBarvar2+ Sulfur Barvar1) and vermicompost (10 t.ha1). The results showed that the effect of intercropping ratios and fertilizer sources were significant on seed yield, biological yield, oil content and oil yield of lineseed and seed yield and biological yield, number of rhizobium nodules and protein content of seed of chickpea. The highest seed yield of both species was obtained from sole cropping (linseed 945 kg.ha1 and chickpea 629 kg.ha1), however, the average seed yield of each crop, in the same per unit area, was higher than sole cropping (linseed 161. 5 and chicpea 128.5 kg.ha1). The oil content of linseed (6.60%) and seed protein content of chickpea (20.26%) were higher in intercropping as compared with sole cropping. The use of fertilizer sources, especially the use of vermicompost, could increase the studied traits of both species in comparison with the control. The maximum LER (1.55) obtained from four rows of chickpea + two rows of linseed in control (without fertilizer). This means that intercropping improved land use efficiency by 55% when compared with sole cropping. Considering the goals of sustainable agriculture and elimination of chemical inputs, the intercropping ratio of four rows of chickpea + two rows of linseed without fertilizer application was more suitable package.