برآورد ترکیب‌ پذیری و عمل ژن در لاین‌های منتخب ذرت (zea mays l.)

ذرت یکی از مهم ترین گیاهان دانه ای و علوفه ای است که نقش مهمی در صنایع غذایی و تغذیه دام، به ویژه تغذیه طیور دارد. به منظور برآورد ترکیب پذیری و عمل ژن در لاین های منتخب ذرت و شناسایی بهترین ترکیب هیبریدی برای صفات مورفولوژیک ذرت، آزمایشی طی سال 1392 بصورت تلاقی های دی آلل دو طرفه با ده والد در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان اجرا شد. نتاج جهت بررسی در دو مکان (ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان عراقی محله و ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد) در سه تکرار در سال 1393 کشت شدند. برای داده های مربوط به صفات تعداد روز از سبز شدن تا ظهور کاکل و تعداد روز از ظهور کاکل تا رسیدگی فیزیولوژیک، تعداد ردیف دانه در بلال، عملکرد دانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه در ردیف بلال، تجزیه واریانس جداگانه در هر مکان انجام و سپس تجزیه مرکب صورت گرفت. معنی دار بودن اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای اکثر صفات نشان داد که هر دو اثر افزایشی و غیرافزایشی در کنترل این صفات موثر بوده و درجه غالبیت بیشتر از یک نیز نشان دهنده عمل فوق غالبیت ژن ها در کنترل این صفات بود. در کلیه صفات مورد بررسی مقدار پایین وراثت پذیری خصوصی و مقدار بیشتر واریانس غالبیت، نشان دهنده اهمیت بیشتر اثرات غالبیت در کنترل ژنتیکی این صفات بود. نتایج این آزمایش نشان داد که در اصلاح ذرت برای صفاتی نظیر تعداد روز از ظهور کاکل تا رسیدگی فیزیولوژیک و تعداد ردیف دانه در بلال، گزینش نقشی نداشته و باید از روش های مبتنی بر هیبریداسیون استفاده کرد. ذرت یکی از مهم ترین گیاهان دانه ای و علوفه ای است که نقش مهمی در صنایع غذایی و تغذیه دام، به ویژه تغذیه طیور دارد. به منظور برآورد ترکیب پذیری و عمل ژن در لاین های منتخب ذرت و شناسایی بهترین ترکیب هیبریدی برای صفات مورفولوژیک ذرت، آزمایشی طی سال 1392 بصورت تلاقی های دی آلل دو طرفه با ده والد در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان اجرا شد. نتاج جهت بررسی در دو مکان (ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان عراقی محله و ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد) در سه تکرار در سال 1393 کشت شدند. برای داده های مربوط به صفات تعداد روز از سبز شدن تا ظهور کاکل و تعداد روز از ظهور کاکل تا رسیدگی فیزیولوژیک، تعداد ردیف دانه در بلال، عملکرد دانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه در ردیف بلال، تجزیه واریانس جداگانه در هر مکان انجام و سپس تجزیه مرکب صورت گرفت. معنی دار بودن اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای اکثر صفات نشان داد که هر دو اثر افزایشی و غیرافزایشی در کنترل این صفات موثر بوده و درجه غالبیت بیشتر از یک نیز نشان دهنده عمل فوق غالبیت ژن ها در کنترل این صفات بود. در کلیه صفات مورد بررسی مقدار پایین وراثت پذیری خصوصی و مقدار بیشتر واریانس غالبیت، نشان دهنده اهمیت بیشتر اثرات غالبیت در کنترل ژنتیکی این صفات بود. نتایج این آزمایش نشان داد که در اصلاح ذرت برای صفاتی نظیر تعداد روز از ظهور کاکل تا رسیدگی فیزیولوژیک و تعداد ردیف دانه در بلال، گزینش نقشی نداشته و باید از روش های مبتنی بر هیبریداسیون استفاده کرد.

Estimation of combining ability and gene action in selected maize (Zea mays L.) lines

Maize is one of the most important grain and forage crop, that has a unique role in the food and feed industry, especially poultry feed. To estimate combinig ability and gene action and to identify the best hybrid combination for different morphological traits, experiments were designed and carried out as diallel crossing with 10 parents at Gorgan Agricultural Research Station, Gorgan, Iran, in 2013. The progenies were grown in randomized complete block design with three replications in two locations including; AraghiMahaleh in Gorganand Gonbad Agricultural Research Stations in Gonbad, Iran, in 2014. Data for days from emergence to silking, days from silking to physiological maturity, number of row.ear1, grain yield, plant height and number of grain.ear1, were measured and recorded. Analysis of variance was performed separately for each location, and then combined analysis of variance was also performed. The effects of general combining ability (GCA) and specific combining ability (SCA) were significant on most traits, which implied that both additive and nonadditive actions were involved in controlling these traits. The dominance degree was greater than one also indicated that the overdominance of genes action in controlling the studied traits.For all studied traits, low narrow sense heritability and a greater dominance variance indicated that dominance actions was more important in genetic control of these traits. Therefore, to improve traits such as days from silking to physiological maturity and number of row.ear1 selection would not be efficient, and hybridization methods should be used for development and improvement of maize germplasm.