ارزیابی پایداری عملکرد دانه لاین‌های امید‌بخش گندم نان (triticum aestivum l.) در مناطق گرم و خشک ایران

به منظور مطالعه سازگاری و پایداری لاین های امید بخش گندم نان، آزمایشی با تعداد 16 لاین به همراه دو رقم تجارتی چمران و افلاک (به عنوان شاهد) به مدت دو سال زراعی (93-1391) در شش ایستگاه تحقیقاتی (زابل، اهواز، داراب، دزفول، ایرانشهر و خرم آباد) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که 81 درصد از کل تغییرات مربوط به اثر محیط، 3 درصد مربوط به اثر ژنوتیپ و 16 درصد مربوط به اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بود. بررسی بای پلات چند ضلعی منجر به شناسایی پنج ژنوتیپ برتر و دو محیط بزرگ گردید و ژنوتیپ های مناسب در هر محیط بزرگ نیز مشخص شدند. از بین مکان های مورد بررسی، زابل و دزفول دارای تمایز بالایی بوده و تفاوت های میان لاین های گندم را به خوبی نشان دادند. بررسی هم زمان پایداری و عملکرد ژنوتیپ ها با استفاده از بای پلات مختصات محیط متوسط نشان داد که لاین های شماره g14 (s-91-14)، g12 (s-91-12)، g15 (s-91-15)، g9 (s-9-19) و g13 (s-91-13)، به ترتیب با 6167، 6102، 6315، 6131 و 6252 کیلوگرم در هکتار از عملکرد و پایداری عملکرد بالایی برخوردار بودند. در نهایت لاین های s-91-13 و s-91-15 با دارا بودن عملکرد بالا و پایداری عملکرد بالا به عنوان لاین های برتر برای بررسی های تحقیقی ترویجی و انتخاب ارقام به روش مشارکتی و معرفی به عنوان رقم تجاری جدید برای اقلیم گرم و خشک جنوب و مناطق دارای شرایط اقلیمی مشابه شناسایی شدند.