تدوین مدل ساختاری رابطۀ طرحواره‌های ناسازگار اولیه و نظم ‌جویی هیجانی با میانجی‌گری سرسختی روانشناختی در افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی

زمینه: یکی از فرآیندهای شناختی عمیق که نقش پایه‌ای و اساسی در ایجاد اختلالات اضطرابی دارد، طرحواره‌های ناسازگار اولیه است. از دیگر علل زیربنایی اختلالات اضطرابی، ناتوانی در نظم‌جویی هیجانی است. همچنین سرسختی روانشناختی نیز به عنوان یک سازۀ شخصیتی مهم بر نحوۀ و کیفیت برخورد افراد با منابع اضطراب‌زا موثر است. تا کنون پژوهش خاصی به ارائه مدل ساختاری در مورد رابطۀ طرحواره‌های ناسازگار اولیه و نظم‌بخشی هیجانی با نقش میانجی‌گری سرسختی روانشناختی در بیماران مبتلا به اختلالات اضطرابی نپرداخته است.هدف: پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل ساختاری رابطۀ طرحواره‌های ناسازگار اولیه و نظم ‌جویی هیجانی با میانجی‌گری سرسختی روانشناختی در افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی انجام شد.روش: طرح پژوهش حاضر توصیفی، از نوع همبستگی بود. جامعۀ آماری این پژوهش شامل تمامی افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی مراجعه کننده به مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی تحت نظارت سازمان بهزیستی شهر تهران در سال 1400 بود. با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای تصادفی، 300 نفر از افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی به عنوان نمونۀ آماری پژوهش انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌های نسخۀ کوتاه پرسشنامه طرحواره‌های ناسازگار اولیه (یانگ، 1998)؛ راهبردهای تنظیم هیجان (گراس و جان، 2003) و سرسختی روانشناختی (کوباسا، 1979) استفاده شد. همچنین جهت تحلیل داده‌ها از روش‌های همبستگی و تحلیل مسیر و نرم‌افزارهای spss-26 و amos-24 استفاده شد.یافته ها: یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد مدل پیشنهادی از برازش خوبی برخوردار است. نتایج همچنین نشانگر آن است که طرحواره‌های بریدگی و طرد، خودگردانی و عملکرد مختل، جهت‌مندی، گوش بزنگی بیش از حد و بازداری بر ارزیابی مجدد اثر منفی و معنادار و بر سرکوبی اثر مثبت و معنادار داشتند. همچنین اثر طرحواره محدودیت‌های مختل بر سرکوبی، مثبت و معنادار بود. سرسختی روانشناختی بر ارزیابی مجدد اثر مثبت و معنادار و بر سرکوبی نیز اثر منفی و معنادار دارد.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده که نقش میانجی‌گرانه متغیر سرسختی روانشناختی در پژوهش حاضر مورد تایید قرار گرفت و از آنجایی که این متغیر باعث افزایش تاب‌آوری فرد می‌شود و در نتیجه او را در یک چرخۀ مثبت و سالم قرار می‌دهد، پیشنهاد می‌شود درمانگران مراکز مشاوره، فنون ارتقای سرسختی روانشناختی را به افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی آموزش دهند.

developing a structural model of the relationship between early maladaptive schemas and emotion regulation with the mediating role of psychological hardiness in people with anxiety disorders

background: one of the deep cognitive processes that play a fundamental role in the development of anxiety disorders is early maladaptive schemas. another underlying cause of anxiety disorders is the inability to emotion regulation. also, psychological hardiness as an important personality structure is effective on the way and quality of dealing with sources of anxiety. so far, no specific research has focused on presenting a structural model regarding the relationship between primary maladaptive schemas and emotional regulation with the mediating role of psychological hardiness in patients with anxiety disorders.aims: the present study was conducted with the aim of developing a structural model of the relationship between early maladaptive schemas and emotion regulation with the mediating role of psychological hardiness.methods: the design of the current research was descriptive and correlational. the statistical population of this research included all people suffering from anxiety disorders who referred to counseling centers and psychological services under the supervision of tehran welfare organization in 2022. using the random multistage cluster sampling method, 300 people with anxiety disorders were selected as the statistical sample of the research. to collect information from the questionnaires of the short version of the early maladaptive schema -short form (young, 1998); emotion regulation strategies (gross & john, 2003) and psychological hardiness (kobasa, 1979) were used. to analyze the data in this study, correlation and path analysis methods were used using spss-26 and amos-24 software.results: the findings of the present study showed that the proposed model has a good fit.the results also show that the schemas of disconnection and rejection, impaired autonomy and performance, orientation, over-vigilance and inhibition had a negative and significant effect on emotional reappraisal and a positive and significant effect on emotional suppression. also, the effect of impaired limits schema on suppression was positive and significant. psychological hardiness has a positive and significant effect on emotional reappraisal and a negative and significant effect on emotional suppression.conclusion: according to the results obtained, the mediating role of the psychological hardiness variable was confirmed in the present study, and since this variable increases a person’s resilience and as a result puts her in a positive and healthy cycle, it is suggested that counseling centers therapists teach people with anxiety disorders techniques to improve psychological hardiness.