پیش‌بینی تفکر انتقادی از طریق سواد رایانه‌ای و تحلیلی با نقش تعدیل‌کنندگی جنسیت

زمینه: تفکر انتقادی را هنر تجزیه و تحلیل و ارزیابی تفکر همراه با بررسی برای اصلاح آن تعریف می‌کنند. پرورش تفکر انتقادی یکی از نیازهای اساسی زندگی بشر برای تصمیم‌گیری، انتخاب و شناخت عمیق نسبت به مسائل مختلف است. در مورد نقش احتمالی سواد تحلیلی و سواد رایانه‌ای در پیش بینی تفکر انتقادی با توجه به متغیر جنسیت، شکاف پژوهشی وجود دارد.هدف: پژوهش حاضر با هدف پیش‌بینی تفکر انتقادی از طریق سوادهای رایانه ای و تحلیلی با نقش تعدیل کننده جنسیت در دانش‌‍‌‍آموزان دوره دوم متوسطه استان گیلان انجام شد.روش: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی، و جامعه آماری شامل تمامی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه استان گیلان در نیمسال اول سال تحصیلی 1400-1399 بود. نمونه آماری شامل 384 نفر (191 دختر و 193 پسر) بود که به روش تصادفی و به صورت حضوری و مجازی انتخاب شدند. ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات شامل پرسشنامه تفکر انتقادی (ریکتس، 2003)، پرسشنامه‌های محقق ساخته سواد رایانه‌ای و سواد تحلیلی بود. داده‌ها با استفاده از آماره‌های رگرسیون سلسله مراتبی، رگرسیون چندمتغیری و آزمون z و با بهره گیری از نرم‌افزار spss26 مورد تحلیل قرار گرفت و برای آزمون فرضیه‌ها سطح معناداری 0/05 در نظر گرفته شد.یافته ها: نتایج نشان داد اثر سواد تحلیلی و سواد رایانه‌ای بر تفکر انتقادی دانش‌آموزان مثبت و معنی دار است و 43 درصد از تغییرات آن را تبیین می کنند. همچنین روابط چندگانه سواد تحلیلی و سواد رایانه‌ای با تفکر انتقادی در دانش آموزان پسر قوی تر از دختران بوده است.نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های به دست آمده، به نظر می‌رسد تفکر انتقادی در دانش‌آموزان می‌تواند به واسطۀ متغیرهای سواد تحلیلی و سواد رایانه‌ای با توجه به نقش جنسیت، پیش بینی شود.

predicting critical thinking through computer and analytical literacy with the moderating role of gender

background: critical thinking is defined as the art of analyzing and evaluating thinking along with a review to correct it. critical thinking is one of the basic needs of human life for decision-making, selection, and deep understanding of various issues. there is a research gap regarding the possible role of analytical literacy and computer literacy in predicting critical thinking with regard to the gender variable.aims: this study was conducted to predict critical thinking through computer and analytical literacy with the mediating role of gender in second-year high school students of gilan province.methods: research method was descriptive correlation type and the statistical population included second-year high school students of gilan province in the first half of the academic year 2019-2020. the statistical sample included 384 people (191 girls and 193 boys) who were randomly selected in person and virtual. data collection tools included critical thinking questionnaire (ricketts’, 2003) and researcher-made computer and analytical literacy questionnaires. the data were analyzed using hierarchical regression, multivariate regression, and z-test using spss software version 26, and a significance level of 0.05 was considered to test the hypotheses.results: the results showed that the effect of analytical literacy and computer literacy on students’ critical thinking is positive and significant and explains 43% of its changes. also, multiple relationships between analytical literacy and computer literacy with critical thinking have been stronger in male students than in female students.conclusion: according to the obtained findings, it seems that critical thinking in students can be predicted by the variables of analytical literacy and computer literacy according to the role of gender