تحلیل سطوح مختلف اثرات شناختی فضای معماری بر فعالیت‌های مغز در بازه‌های زمانی متفاوت: با بهره‌گیری از علوم اعصاب

زمینه: فضای معماری بر سلامت جسمی و روانی انسان اثرات زیادی می‌گذارد. برخی اثرات از منظر شناختی به صورت خودآگاه و نمایان در رفتار است، اما برخی اثرات پنهان و درک آن‌ها نیاز به تحلیل دارد. طیف اثرات می‌تواند از مثبت تا منفی باشد. از گذشته مطالعات متعددی در زمینۀ روانشناسی محیط صورت گرفته است، اما به دلیل استفاده از روش‌های سنتی پاسخگوی چگونگی تاثیر فضای معماری بر مغز نبوده‌اند. امروزه با پیدایش گرایش نوین علوم اعصاب، نحوۀ این تاثیر روشن شده است.هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی اثرات شناختی فضای معماری بر فعالیت‌های مغز بر مبنای علوم اعصاب، صورت گرفته است و در پی شفاف‌سازی سطوح مختلف اثرات کوتاه مدت و بلندمدت فضای معماری بر مغز بوده است.روش: پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و روش توصیفی - تحلیلی با بهره‌گیری از مرور منابع و مطالعات موجود انجام شده است و به طور خاص به اثرات معماری بر فعالیت‌های مغز و شناخت پرداخته است. بازۀ زمانی مورد مطالعۀ بین 11 دی 1388 تا 10 آذر 1398 در یک دهۀ اخیر بوده است و از پایگاه داده‌های science citation index expanded, social sciences citation index, arts, and humanities citation index, and emerging sources citation index استفاده شده است.یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که فضای معماری در سه سطح مختلف از لحاظ اهمیت اثرات، از ساده تا پیچیده قابل دسته‌بندی است. فضای معماری در سطح پایین بر تنظیمات متابولیک، پاسخ‌های ایمنی و اساسی، در سطح میانی بر جهت‌یابی و استرس و در سطح بالایی بر هیجان، حافظه و توجه اثرگذار است.نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد زمینۀ پژوهشی حاضر گامی در جهت روشن‌سازی اثرات معماری برای پژوهشگران زمینه‌های روانشناختی محیطی باشد و مسیری روشن را برای دست‌یابی به فضای سالم در این زمینه باز کند.

an analysis of different levels of architectural space’s cognitive effects on brain activities in distinct periods: using neuroscience

background: architectural space has many effects on human mental and physical health. from a cognitive perspective, some effects are self-conscious and visible in behavior, while some are hidden and their understanding requires meticulous analysis. the range of effects is from positive to negative. many studies have been conducted in the field of environmental psychology, but due to the use of traditional methods, they failed to provide an answer to explain how architectural space affects the brain. today, with the emergence of the new trend of neuroscience, the way of this effect has been clarified.aims: the current research was carried out with the aim of identifying the cognitive effects of architectural space on brain activities based on neuroscience and sought to clarify the different levels of short-term and long-term effects of architectural space on the brain.methods: the current research has achieved the purpose of the study through qualitative approach and a descriptive-analytical research method, using the review of existing sources and studies, and has specifically addressed the effects of architecture on cognition and brain activities. the study period was between january 1st. 2010 and december 22nd. 2020. the following databases were used: science citation index expanded, social sciences citation index, arts, and humanities citation index, and emerging sources citation index.results: the results of the research indicate that the architectural space can be categorized in three different levels in terms of the importance of the effects from simple to complex. at low level, architectural space affects metabolic settings, basic and immune responses; at middle level, it affects orientation and stress; and at high level, emotion, memory and attention are affected by architectural space.conclusion: it seems that the current research field is a step in the direction of clarifying the effects of architecture for the researchers of environmental psychological fields and opens a clear path to achieve a healthy space in this field.