پیش‌بینی کننده‌های رفتار اخلاقی نوجوانان بر اساس نگرش اخلاقی، هویت اخلاقی، سود و زیان

زمینه: شناسایی عواملی که بتوانند وقوع رفتارهای اخلاقی را از سوی افراد تبیین کنند از سوی نظریه‌پردازان در پژوهش‌های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. بااین‌حال، پرداختن به این مسئله نیز مهم است که چرا رفتارهای اخلاقی از سوی افرادی که دارای هویت و نگرش اخلاقی هستند بروز نمی‌کند. آیا ممکن است عامل‌هایی دیگری مانند سود و زیان به‌عنوان پیامدهای انجام رفتارهای اخلاقی در موقعیت‌های گوناگون نقش داشته باشند؟ هدف: در این راستا، این پژوهش باهدف بررسی پیش‌بینی‌کننده‌های رفتار اخلاقی نوجوانان براساس هویت اخلاقی، نگرش اخلاقی، سود و زیان انجام شد. روش: طرح این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه نوجوانان در سال تحصیلی 1400-1401 بود. اندازه نمونه شامل تعداد 928 نفر بودند که به شیوه نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و مقیاس‌های رفتار اخلاقی (دلفان بیرانوند و رشید، 1401)، هویت اخلاقی (آکینو و رید، 2002)، نگرش اخلاقی (دلفان بیرانوند و رشید، 1401)، و مقیاس سود و زیان (دلفان بیرانوند و رشید، 1401)، را تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس و رگرسیون گام‌به‌گام تجزیه‌وتحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که رابطه متغیرهای هویت اخلاقی، نگرش اخلاقی، سود موقعیتی، و سود روانشناختی با رفتار اخلاقی مثبت و معنادار، و رابطه زیان موقعیتی و زیان روانشناختی با رفتار اخلاقی منفی و معنادار بودند. نتایج بیانگر آن است که متغیرهای سود موقعیتی، نگرش اخلاقی، زیان موقعیتی، و هویت اخلاقی به ترتیب مهمترین پیش‌بینی‌کننده‌های رفتار اخلاقی در میان نوجوانان بودند و این متغیرها در مجموع قادر به پیش‌بینی0/25 درصد از واریانس رفتار اخلاقی بودند (r^2=0/50,r=0/255 ). نتیجه‌گیری: برپایه‌ی یافته‌های پژوهش می‌توان گفت میزان سود و زیانی که انجام دادنِ رفتارهای اخلاقی در یک موقعیت برای افراد دارد می‌تواند در مقایسه با هویت و نگرش اخلاقی نقش بیش‌تری در پیش‌بینی رفتارهای اخلاقی داشته باشد. زمانی که انجام دادن رفتارهای اخلاقی با سود موقعیتی بیش‌تر و با زیان موقعیتی کم‌تر همراه باشند، با احتمال بیش‌تری روی خواهند داد. نتایج این پژوهش دارای تلویحات مهمی برای همه سازمان‌هاست.

redictors of adolescents' moral behavior based on moral attitude, moral identity, benefit and cost

background: the identification of factors that can explain the occurrence of moral behaviors by individuals has been studied by theorists in various studies. however, it is also important to consider why moral behaviors are not performed by people with moral identities and attitudes. could other factors, such as benefit and cost, play a role as a consequence of moral behaviors in different situations?aims: in this regard, this study was conducted to investigate the predictors of adolescent moral behavior based on moral attitude, moral identity, benefit, and cost.methods: the design of this study was descriptive and correlational. the statistical population included all adolescents in the academic year 2021-2022. the sample size consisted of 928 people who were selected by multi-stage cluster random sampling and completed the moral behavior scale (delfan beiranvand & rashid, 2022), moral identity (aquino & reed, 2002), moral attitude (delfan beiranvand & rashid, 2022), and benefit and cost scale (delfan beiranvand & rashid, 2022). data were analyzed using variance analysis and stepwise regressionresults: the results of this study indicated a positive significant relationship between variables of moral identity, moral attitude, situational benefit, and psychological benefit with moral behavior, and a negative significant relationship between situational cost and psychological cost with moral behavior. the results revealed that variables of situational benefit, moral attitude, situational cost, and moral identity were the most important predictors of moral behavior among adolescents, respectively, and these variables could predict 0.25% of the variance of moral behavior (r2= 0/255, r= 0/50).conclusion: based on the research findings, it can be said that compared to moral identity and attitude, the degree of benefits and costs that is gained by performing moral behaviors in a situation can play a greater role in predicting moral behaviors. when moral behaviors are associated with more situational benefit and less situational cost, they are more likely to occur by individuals in the situations. the results of this study have significant implications for all organizations.