اثر ورمی ‌کمپوست دامی و زباله شهری بر تغییرات فسفر از منابع مختلف در یک خاک آهکی

بررسی فراهمی فسفر در طول زمان و نقش مواد آلی در فراهمی آن در خاک، برای مدیریت مصرف کودهای شیمیایی و آلی حاوی فسفر مهم می باشد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر دو نوع ورمی کمپوست (ورمی کمپوست دامی (smv) و ورمی کمپوست زباله شهری (mwv)) بر فراهمی فسفر، جزء بندی و گونه های معدنی آن در یک خاک لوم شنی آهکی تیمار شده با مقادیر 0 و 20 کیلوگرم فسفر بر هکتار، از سه منبع کودشیمیایی (خاک فسفات (rp)، دی آمونیوم فسفات (dap) وسوپرفسفات تریپل (tsp)) در طول 90 روز انکوباسیون انجام شد. به منظور مطالعه سرعت کاهش فراهمی فسفر در طی زمان، داده های فسفر آزاد شده از خاک ها بر معادله توانی برازش داده شدند. شاخص اشباع و گونه های فسفر معدنی محلول در روز اول و نودم از انکوباسیون، به کمک برنامه گونه بندی ژئوشیمیایی minteq به دست آمد. در روز نودم بین مقدار فسفر فراهم آزاد شده از خاک حاوی سوپرفسفات تریپل تیمار شده با ورمی کمپوست زباله شهری و در خاک حاوی دی آمونیوم فسفات تیمار شده با هر دو نوع ورمی کمپوست، تفاوت معنا داری (05/0>p ) با مقدار فسفر فراهم آزاد شده در خاک شاهد مشاهده شد. در بقیه تیمارها تفاوت معناداری مشاهده نشد، که نشان دهنده پتانسیل بالای تثبیت فسفر در خاک مورد مطالعه می باشد. سرعت تغییر شکل فسفر (ضریبb  در معادله توانی)، در دامنه 059/0 میلی گرم بر کیلوگرم در روز (خاک تیمار شده با ورمی کمپوست دامی) تا 140/0 میلی گرم بر کیلوگرم در روز (خاک دارای کود سوپرفسفات تریپل) به دست آمد. بالاترین مقدار پارامتر a معادله توانی، در خاک های حاوی دی آمونیوم فسفات و سوپرفسفات تریپل تیمار شده با ورمی کمپوست زباله شهری مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان داد، کاربرد هر دو نوع ورمی کمپوست همراه با هر سه نوع کود شیمیایی فسفره، در مقایسه با کاربرد کود های شیمیایی به تنهایی، باعث کندتر شدن سرعت کاهش فراهمی فسفر در خاک می شود. فراهمی فسفر در خاک های تیمار شده با ورمی کمپوست زباله شهری نسبت به خاک های تیمار شده با ورمی کمپوست دامی بیشتر بود. نتایج جزء بندی نشان داد که جزء پیوندی با کربنات کلسیم و جزء باقیمانده به ترتیب در روز اول و نودم انکوباسیون، جزء های غالب فسفر می باشند و انحلال کانی آپاتیت رهاسازی فسفر را کنترل می کند. یونhpo42 گونه معدنی غالب فسفر در خاک های مورد مطالعه در طول دوره انکوباسیون به دست آمد.

Effect of Sheep Manure and Municipal Waste Vermicomposts on Changes in Phosphorus from Different Sources in a Calcareous Soil

The effect of organic amendments on phosphorus (P) availability over time is important for developing P fertilizer and organic amendment management practices in soils. This study was conducted to determine the effect of two types of vermicompost, namely, sheep manure (SMV) and municipal waste (MWV), on P availability, its mineral species and fractions in a calcareous sandy loam soil treated with three kinds of phosphorus fertilizer (rock phosphate (RP), diammonium phosphate (DAP), and triple super phosphate (TSP) during 90 days. Available P data during the incubation period were fitted using the power function equation to describe P transformation rate. The geochemical visual MINTEQ was used to calculate saturation indices and mineral P species in solution at the first and last days (nineteenth day) of incubation. By the end of the incubation period, there was no significant difference (P 15≤">  0.05) between the amounts of available P released in the treated and the control soils, except in soils containing TSP treated with MWV and soils containing DAP treated with SMV and MWV. These results suggest high P fixation capacity in studied soil. Phosphorus transformation rate (the b constant of power function equation) ranged from 0.059 mg kg 1 day 1 (soil treated with SMV) to 0.140 mg kg 1 day 1 (soil treated with TSP). The highest “a” constant of power function was observed in soils treated with TSP and DAP and MWV. As compared to application of phosphorus fertilizer alone, vermicomposts applications with P fertilizer decreased P transformation rate in soils. Available P in soils treated with VWM was higher than with VSH. Phosphorus fractionation at the first and nineteenth day of incubation showed that carbonate and residual fractions were the dominant fractions, respectively. The results showed that P release was controlled by the dissolution rate of hydroxylapatite, and HPO42 was the dominant P specie during the incubation.