مدل‌‌‌سازی توزیع سرب با استفاده از ماشین‌های بردار پشتیبان در خاک سطحی زمین‌های حاشیه بزرگراه دزفول– هواز

بررسی توزیع غلظت فلزات سنگین، برای پایش آلودگی خاک و حفظ کیفیت آن امری ضروری است. در این پژوهش، تغییرات غلظت سرب در خاک سطحی زمین های حاشیه بزرگراه دزفولاهواز بررسی و ویژگی‌های خاک موثر بر آن تعیین شد. بدین منظور، نمونه برداری خاک از عمق 0 تا 10سانتی متر بر روی خط مجاور با محور بزرگراه با سه نمونه یکسان به فواصل 15، 40 و 100 متری از حاشیه جاده انجام شد (مجموعاً 135 نمونه). سپس در هر نمونه خاک، غلظت کل سرب، ماده آلی ، کربنات کلسیم معادل، اسیدیته، قابلیت هدایت الکتریکی (ec) و توزیع اندازه‌ای ذرات خاک (درصد رس، سیلت، شن‌ریز و خیلی‌ریز و درصد‌ کل ‌شن) اندازه گیری گردید. مدل سازی با استفاده از روش ماشین های بردار پشتیبان (svms) و رگرسیون خطی چندمتغیره (mlr) انجام شد. برای بررسی کارایی مدل ها نیز از برخی شاخص‌های آماری نظیر ضریب همبستگی (r)، ریشه میانگین مربعات خطا (rmse) و شاخص کارایی مدل (mef) بین مقادیر اندازه‌گیری شده و برآورد شده، استفاده گردید. بررسی نتایج حاصل از انتخاب متغیر به روش svms نمایان گر آن بود که در فاصله  15‌ متری از جاده، پارامتر درصد کربنات کلسیم معادل، در فاصله 45[h1]  متری، درصد رس و در فاصله 45 تا 100 متری، ph و سپس میزان درصد شن بیشترین ضریب اهمیت را در جذب سطحی سرب داشتند. ضریب r و شاخص mef برای برآورد سرب با استفاده از مدل svm به‌ترتیب برابر 86/0 و 70/0 درصد بود، در حالی که مقدار آن ها برای مدل mlr برابر 62/0 و 38/0 درصد بود. بنابراین؛ بر اساس نتایج این پژوهش به نظر می رسد بتوان از ماشین‌های بردار پشتیبان برای تعیین عوامل موثر بر دریافت سرب در خاک حاشیه جاده‌ها و مدل سازی تغییرات غلظت آن در خاک استفاده نمود.