مقایسه فرسایش پذیری خاک اراضی مارنی استان زنجان با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران

اراضی مارنی شامل واحدهای مارنی سازندهای زمین شناسی بوده و در حدود 4438 کیلومترمربع از سطح استان زنجان معادل 20%) را تشکیل می‌دهند. در این مقاله به مقایسه فرسایش پذیری خاک اراضی مارنی استان زنجان با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران پرداخته شده‌است. برای این منظور با گروه بندی و تلفیق نقشه‌های شیب، اقلیم و واحدهای مارنی سازندهای زمین شناسی در محیط نرم افزار arcgis9.3 اقدام به تعریف واحدهای کاری به تعداد 18 واحد شده و در عملیات صحرایی برای هر واحدکاری سه تکرار آزمایش با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران به ابعاد کرت 1×1 متر و جمعاً 220 آزمایش انجام گردید. داده های به‌دست آمده از عملیات صحرایی با استفاده از برنامه آماری sas و روش آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی، روش تجزیه و تحلیل مدل های خطی (glm model)، آزمون f و روش مقایسه مقادیر میانگین دانکن مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی روابط بین زمان شروع، حجم و ضریب رواناب با مقدار تلفات خاک واحدهای مارنی نشان می دهد که معادله رگرسیونی آنها از نوع درجه دوم بوده و تا حدودی می‌تواند روند تغییرات را تفسیر نماید. تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها نشان می‌دهد که اثر واحدهای مارنی، شیب و اقلیم بر مقدار تلفات خاک واحدهای کاری کاملاً معنی‌‌دار می‌باشد. بر اساس مقایسه میانگین مقادیر به روش دانکن واحدهای مارنی از نظر مقدار تلفات خاک دارای اختلاف معنی‌داری می‌باشند. به طوری که واحد مارن پلیوسن (pl) و قرمز پایینی (ol) در یک گروه و واحد مارنی قم (om)، واحد مارنی قرمز بالایی (mu)، و مارن ایوسن (em) هر کدام به تنهایی در یک گروه قرار می‌گیرند. در این واحدهای مارنی هرچقدر میزان سیلت موجود در آنها بالا باشد، فرسایش‌پذیری افزایش می‌یابد. زیرا سیلت چسبندگی ندارد و در اثر مرطوب شدن خاکدانه‌ها به سهولت شکسته شده و ذرات سیلت جدا و منتقل می‌شوند. به همین ترتیب اثر شیب و اقلیم بر مقدار رسوب تولیدی واحدهای مارنی معنی دار می‌باشند.