کاربرد مدل طبقه بندی رقومی به منظور پهنه بندی پتانسیل خطر فرسایش بادی، مطالعه موردی: منطقه خضرآباد یزد

فرسایش بادی به دلیل تداوم و وسعت عمل فرسایندگی در زمان و مکان به ویژه در مناطق خشک دارای پتانسیل تخریب بالایی است. از این رو، خسارات وارد شده به منابع اقتصادی به ویژه خاک و پوشش گیاهی چشمگیر است. لذا، شناخت جامع شکل گیری، عملکرد، مناطق تحت تاثیر و اثرات آن ضروری است. در این راستا، این پژوهش با هدف ارایه مدلی مناسب به منظور برآورد کمی و تهیه نقشه پهنه بندی پتانسیل خطر فرسایش بادی به انجام رسید. در ایجاد فرسایش ناشی از باد، عوامل متعددی به صورت برهم کنش تاثیر می گذارند، بنابراین با توجه به وضعیت منطقه مطالعاتی، به بررسی نقش شش عامل موثر تغییرات ارتفاع، ژیومرفولوژی، حساسیت سنگ به فرسایش بادی، تیپ های خاک، پوشش گیاهی و کاربری اراضی پرداخته شد. به این منظور، از مدل تاکسنومی عددی توسعه یافته که از مهمترین مدل های درجه بندی رتبه ای است، استفاده شد. در چارچوب این مدل، ابتدا اقدام به تفکیک واحدهای کاری از روش ژیومرفولوژی شد. سپس، از روش تاکسنومی شدت فرسایش و شاخص های موثر در هر واحد تعیین و در نهایت در محیط arc view نقشه پهنه بندی ارایه شد. نتایج حاصله نشان داد که واحدهای تپه های ماسه ای با پوشش گیاهی (sdpc)، اراضی رسی لخت (bcg) و با پوشش گیاهی (cgpc)، به ترتیب با بیشترین ارزش کمی??/0، 76/0 و ??/0 در معرض فرسایش بادی خیلی شدید قرار دارند. درعین حال، ارزش کمی خطر فرسایش بادی برای کل منطقه 52/0 برآورد شد که نشان از پتانسیل شدید منطقه در وقوع فرسایش بادی دارد. به طور کلی، بر اساس لایه نهایی، 15 درصد از مساحت حوضه خضرآباد در معرض خطر زیاد (خیلی شدید) فرسایش بادی قرار دارد و با مجموع طبقه شدید فرسایش بادی نزدیک به 70 درصد منطقه را تهدید می کند.