اثرات تلفیقی لجن فاضلاب شهری و کودهای شیمیایی بر غلظت عناصر کم مصرف در خاک و تربچه (Raphanus sativus)

به منظور بررسی تاثیر کاربرد لجن فاضلاب بصورت جداگانه و تلفیقی با کود n-p-k و مدت کاربرد آن در راستای کاهش مصرف کودهای شیمیایی، بر مقدار عناصر میکرو کل و قابل جذب در خاک و غلظت آنها در ریشه و اندام هوایی تربچه، آزمایشی سه ساله، بصورت کرت های یک بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با دو عامل در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی 6 تیمار کودی شامل شاهد، کود شیمیایی، لجن فاضلاب 20 تن در هکتار + 50% کود شیمیایی، لجن فاضلاب20 تن در هکتار، لجن فاضلاب 40 تن در هکتار + 50% کود شیمیایی و لجن فاضلاب 40 تن در هکتار بود، و عامل فرعی نیز تفاوت کاربرد یک ساله، دو ساله و سه ساله تیمارهای کودی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که کاربرد تیمارهای مختلف کودی اثر معنی داری روی غلظت عناصر میکرو کل و قابل جذب خاک و میزان تجمع عناصر میکرو در ریشه و اندام هوایی تربچه داشت؛ به طوری که با افزایش کاربرد فاکتورهای فوق، غلظت عناصر فوق در خاک و برداشت آنها از خاک توسط گیاه افزایش یافت. همچنین مصرف سه ساله کودهای آلی و معدنی بهتر از مصرف دو ساله و یک ساله آنها بر افزایش غلظت عناصر میکرو در خاک و جذب آنها توسط اندام های گیاه تاثیر داشت. اثر برهمکنش بین نوع کود و مدت مصرف آن بر غلظت روی قابل جذب خاک، آهن و منگنز ریشه و مس اندام هوایی تربچه از نظر آماری معنی دار بود. به طوری که بالاترین میزان روی قابل جذب خاک مربوط به کاربرد سه سال متوالی تیمار لجن فاضلاب 40 تن در هکتار، بیشترین غلظت آهن و منگنز در ریشه تربچه مربوط به کاربرد سه سال متوالی لجن 40 تن در هکتار همراه با 50% کود شیمیایی و بیشترین غلظت مس در اندام هوایی تربچه مربوط به کاربرد سه سال متوالی لجن 20 تن همراه با 50% کود شیمیایی بود. در نهایت با توجه به نتایج حاصله از این تحقیق و تاثیر معنی دار استفاده از لجن فاضلاب به صورت جداگانه و غنی شده با کودهای شیمیایی، می توان کاربرد لجن فاضلاب به همراه کود شیمیایی و یا جداگانه را پیشنهاد نمود. اما باید در مورد امکان ورود فلزات سنگین به زنجیره غذایی و آلودگی آنها در خاک هوشیار بود.