تاثیر میزان رس و شوری خاک بر رابطه کربن آلی خاک با عملکرد گندم

ویژگی های خاک به طور بالقوه در افزایش و یا کاهش تجمع مقدار مواد آلی خاک موثر است. به منظور بررسی اثر کمّی کربن آلی خاک در عملکرد دانه گندم تعداد 202 مزرعه گندم آبی در استان خراسان رضوی انتخاب و میزان کربن آلی و سایر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در هر یک از مزارع تعیین گردید. در هر مزرعه عملکرد دانه گندم پس از ثبت به دوگروه جامعه با عملکرد بالا (بیش از 5 تن در هکتار) و جامعه با عملکرد پایین (کمتر از 5 تن در هکتار) تقسیم و هر یک از این گروه ها نیز بر اساس قابلیت هدایت الکتریکی خاک (شوری) و میزان رس به گروه های کوچکتری تقسیم شدند. نتایج نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین مقدارکربن آلی خاک و عملکرد دانه وجود دارد (01/0, p < 64/0r2=)، اگرچه این همبستگی در جامعه با عملکرد پایین) 01/0, p < 66/0r2adj =) نسبت به جامعه با عملکرد بالا (01/0, p < 34/0r2adj=) قوی تر بود. بر این اساس به ازای افزایش یک گرم در کیلوگرم کربن آلی در خاک عملکرد دانه گندم به طور میانگین 286 کیلوگرم در هکتار افزایش یافت. در حالی که رابطه مثبتی بین کربن آلی خاک و عملکرد دانه در خاک هایی با میزان رس کمتر از150 گرم در کیلوگرم وجود داشت این رابطه در خاک هایی با رس بیش از 150گرم در کیلوگرم ضعیف تر بود. رابطه قوی تری نیز بین کربن آلی خاک و عملکرد دانه در خاک هایی با میزان شوری بیش تر از 6 دسی زیمنس بر متر نسبت به خاک هایی با شوری کمتر از 6 دسی زیمنس بر متر وجود داشت. این نتایج نشان داد که محدودیت خاک های شور و سبک را می توان با افزایش کربن آلی خاک تا حدود زیادی برطرف نمود. با توجه به وضعیت کربن آلی خاک در کشور و فرض تشابه نتایج بدست آمده از این مطالعه برای آن، با یک واحد افزایش کربن آلی خاک (1 گرم در کیلوگرم) 8/7 درصد به کل تولید گندم آبی کشور افزوده خواهد شد، با این وجود مقدار افزایش بستگی کامل به عملکرد جامعه هدف دارد.