ارتباط شکل‌های شیمیایی مس با پاسخ‌های گندم ((Triticum aestivum L. در خاک‌های آهکی تیمارشده با لجن فاضلاب

مطالعه شکل‌های مس در خاک امکان تعیین شکل یا شکل‌های قابل استفاده و متحرک این عنصر را می‌دهد. هدف این پژوهش بررسی شکل‌های قابل استفاده مس در خاک‌های آهکی تیمارشده و تیمارنشده با لجن فاضلاب می‌باشد. برای تیمار خاک‌ها 10 گرم لجن فاضلاب به هر کیلوگرم خاک اضافه شد. پس از خواباندن خاک‌های تیمارشده و تیمارنشده با لجن فاضلاب به مدت یک ماه، شکل‌های تبادلی، متصل به کربنات‌ها، متصل به اکسیدهای آهن و منگنز، متصل به ماده‌آلی و تتمه عنصر مس تعیین شد. گیاه گندم در این خاک‌ها کشت و پس از 8 هفته گیاهان برداشت و عملکرد، غلظت و جذب مس در آن تعیین شدند. سپس بر اساس ضریب همبستگی بین پاسخ‌های گیاه و شکل‌های مس، شکل‌های قابل استفاده گندم تعیین شدند. نتایج نشان داد که کاربرد لجن فاضلاب سبب افزایش همه شکل‌های مس و پاسخ‌های گندم شد. نتایج کشت گلدانی نشان داد که در خاک‌های شاهد، بین شاخص غلظت مس در گندم و شکل‌های تبادلی (*66/0 r=)، متصل به اکسیدهای آهن و منگنز (*75/0 r=) و شکل تتمه (*75/0 r=) همبستگی معنی‌داری وجود داشت. به علاوه در خاک‌ها تیمارنشده جذب مس با شکل تتمه همبستگی معنی‌داری (*64/0 r=) داشت. همچنین نتایج نشان داد که در خاک‌های تیمارشده با لجن فاضلاب غلظت مس در گندم با شکل‌های تبادلی (**89/0r=) و متصل به اکسیدهای آهن و منگنز (*65/0 r=) همبستگی معنی‌داری داشت. بنابراین در خاک‌های شاهد شکل‌های تبادلی، متصل به اکسیدهای آهن و منگنز و تتمه و در خاک‌های تیمارشده با لجن فاضلاب شکل‌های تبادلی و متصل به اکسیدهای آهن و منگنز می‌توانند به‌عنوان شکل‌های دارای قابلیت استفاده گیاه گندم به ‌کار روند.