تحقیقات کود در ایران: نگاهی به گذشته، رهنمودی برای آینده

تولید کودهای شیمیایی در ایران از سال 1324 با راه اندازی کارخانه ای در کرج آغاز شد و نخستین گزارش پژوهشی در باره کاربرد آنها در کشاورزی مربوط به سال 1340 یعنی یک سال پس از تاسیس «اداره کل حاصلخیزی خاک»، به کمک سازمان جهانی خوار و بار کشاورزی (فایو) است. هدف های اصلی تحقیقات کودی در آن سال ها عبارت بودند از: الف) معرفی فایده های کاربرد کود های شیمیایی و ب) تشویق کشاورزان به مصرف هرچه یشتر کودهای شیمیایی برای افزایش محصول. اما پس از آنکه اثرهای زیانبار کاربرد بی رویه کودهای شیمیایی بر سلامت انسان و جانوران و نیز بر پایداری زیست بوم آشکار شد هدف ها بازتعریف شده و به سوی کاربرد کمتر کودهای شیمیایی و استفاده از کودهای دامی، زیست جامدها، کودهای زیستی، و مانند اینها رفت که گمان می رود مواد کم خطرتری برای زیست بوم باشند. این مقاله مروری است اجمالی بر روند فعالیت های پژوهشی در این زمینه که با استفاده از گزارش های تحقیقاتی منتشر شده بوسیله دانشوران علوم خاک ایران در دوره 50 ساله فعالیت در زمینه کودهای شیمیایی تهیه و تنظیم شده است. دستاوردها، کمبودها، و موانع بر سر راه پژوهش مشخص گشته و سعی شده تا با استفاده از تجربه گذشته نقشه راهی برای آینده تحقیقات در این زمینه ارایه شود.