ارزیابی توابع کاهش عملکرد گندم در شرایط توام شوری و کم آبی

برای بیان چگونگی جذب آب بوسیله ریشه گیاهان تحت تنش، توابع ریاضی متعددی ارائه شده است. این توابع در صورتی که پیش‌بینی درستی از واکنش گیاه در شرایط تنش ارائه دهند، ابزار مفیدی برای برنامه‌ریزی و مدیریت آبیاری به شمار می‌آیند. در این پژوهش پنج تابع شامل توابع جمع‌پذیر و ضرب‌پذیر وان گنوختن، دیرکسن و همکاران، وان دم و همکاران و همایی و همکاران که عملکرد نسبی گیاه را در شرایط شوری و کم آبی پیش‌بینی می‌کنند، ارزیابی شدند. داده‌های مورد نیاز این مطالعه به استناد نتایج یک طرح پژوهشی که به مدت دو سال زراعی (81-1380  و 82-1381 ) در شمال گرگان و در مزرعه تحت کشت گندم به اجرا در آمده بود مبنای تحلیل قرار گرفتند. پژوهش فوق دارای چهار سطح آب 50 (w1 ) ، 75 ( w2) ، 100 ( w3 ) و 125 (w4) درصد نیاز گیاه و چهار سطح شوری آب آبیاری 1.5 (s1 ) ، 8.5 (s2 ) ، 11.5 (s3) و 14.2 (s4) دسی‌زیمنس بر متر بود که در یک آزمایش کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد گرچه کاهش عملکرد به واسطه وجود توام شوری و کم‌آبی در محیط جمع‌پذیر است، ولی اثر کمّی هر کدام از تنش‌های اشاره شده بر عملکرد یکسان نبوده و اثر توام شوری و کم‌آبی کمتر از مجموع اثرات هر یک از تنش‌های فوق می‌باشد. ارزیابی مدل‌های مورد بررسی نشان داد، مدل پیشنهادی همایی و همکاران و مدل ضرب‌پذیر وان‌گنوختن بهتر از مدل‌های دیگر کاهش عملکرد نسبی را پیش‌بینی می‌کنند.

evaluating yield reduction functions under salinity and water stress conditions

various water uptake models have been developed under salinity and water stress conditions. these models can be considered as useful tools in irrigation scheduling and management, because often they predict reliable crop response under stress conditions. simulated relative yield of wheat from the five macroscopic water uptake models (van genuchten (additive and multiplicative), dirksen et al., van dam et al. and homaee) were evaluated against the measured results from field experiment that had been conducted during the wheat growing season of 2002 and 2003 north of gorgan. the treatments consisted of four water quantities 50 (w1), 75 (w2), 100 (w3) and 125 (w4) percent of crop water requirement and four water qualities 1.5 (s1), 8.5 (s2), 11.5 (s3) and 14.2 (s4) ds/m. the experiment was laid out in a randomized complete block design with split plot plan with three replications. it was found that the yield decrease under combined salinity and water stress was additive. however, the effect of osmotic potential on wheat yield was not the same as matric potential. the effect of combined stresses on wheat yield was less compared to sum of the separate effects due to salinity and water stress. the results also indicated that reduction function of homaee’s model was more accurate than the other functions.