اثر طیف نور و فیلترهای مختلف رنگی بر غلظت نیترات و رشد و نمو کاهو در روش آبکشت

کاهو (lactuca sativa l.) یکی از سبزیهای مهم سالادی می‌باشد که مصرف روزانه داشته و استعداد ژنتیکی زیادی برای تجمع نیترات دارد و از این طریق مقداری نیترات وارد بدن انسان می‌شود. غلظت نیترات در برگهای کاهو به فعالیت زیستی، میزان و نوع کودهای نیتروژنی مصرفی، زمان برداشت کاهو و مخصوصاً به شدت نور بستگی دارد. بطوریکه با تغییر شدت و کیفیت نور فرآیندهای بیوشیمیایی گیاه تغییر یافته و غلظت نیترات نیز ممکن است تغییر یابد. به منظور بررسی تاثیر طیف نورهای مختلف روی غلظت نیترات و رشد و نمو کاهو، دو آزمایش جداگانه‌ در بهار سال 1382 انجام گرفت. در آزمایش اول فیلترهای رنگی (روشن، آبی، سبز و قرمز) روی گیاهان کشیده شد و در آزمایش دوم نورهای رنگی توسط لامپ با همان رنگهای فیلتر روی گیاهان تابانده شد. گیاهان در آبکشت کاشته شدند و هر دو آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار صورت گرفت. نتایج حاصل نشان داد که تفاوت معنی‌داری در عملکرد کاهو در طیف نورهای رنگی دیده نشد. وزن تر ساقه گیاهان رشد یافته در نور سبز، آبی و قرمز بطور معنی‌داری کاهش یافت. نسبت برگ به ساقه در نور سبز حدود 40 درصد بیشتر از شاهد بود. شاخص کلروفیل در برگهای کاهو در نور آبی افزایش یافت ولی نورهای دیگر نسبت به شاهد (روشن) تاثیری در شاخص کلروفیل نداشتند. غلظت نیترات در فیلتر و نور سبز حداکثر بود و تفاوت معنی‌داری را نسبت به شاهد نشان داد. حداقل نیترات در برگهای نور قرمز 670 و در برگهای تیمار نور معمولی800 میلی‌گرم در کیلوگرم ماده تر و در فیلتر قرمز 1000 و در فیلتر سفید 1300 میلی‌گرم در کیلوگرم وزن تر بود. بنظر می‌رسد غلظت نیترات در فیلترهای رنگی فوق قابل کنترل نباشد ولی به هر حال انجام تحقیقات بیشتر در این خصوص مورد پیشنهاد است.

effect of spectral filters and different sources of light on the growth and nitrate concentration of lettuce under hydroponics conditions

lettuce (lactuca sativa l.) is one of the important salad vegetables, which is consumed daily as contributing to nitrate intakes by humans. the lettuce nitrate contents depend on the plants growing conditions. for example the biochemical reactions within the plant are affected by light intensity and wavelength frequency to the extent that nitrate production and concentrations in the leaves are affected. two separate experiments were carried out during the spring of 2003 to evaluate the effects of light spectra on the growth rate and nitrate concentrations of the lettuce plant. in the first experiment color filters (bright, blue, green and red) were used to create different light spectra, and in the second experiment different color light sources were used to grow the lettuce plant. the plants were grown under hydroponics conditions in both experiments with completely randomized designs and four replications. the results indicated no significant effects of light sources or filters on the yield of lettuce plant. the fresh weights of the stalks of the mature lettuce plants were significantly reduced by green light so that the ratio of lettuce leaf to stalk was 40 percent greater as compared with the control. the chlorophyll index for lettuce leaf improved in the blue light, however, other light sources had no significant effect on the leaf chlorophyll index as compared with the control. the concentrations of nitrate in lettuce were highest under green light or green filter, which were significantly different from those concentrations of the control samples. the lowest nitrate concentrations of 670 mg/kg were measured with red light and 800 mg/kg with bright filter, 1000 mg/kg for red filter, and 1300 mg/kg of fresh lettuce leaf with bright filter. it appears that the level of nitrate concentrations can not be controlled by color filters but more research in this area is recommended.