اثر شوری کلرید سدیم(nacl) بر رشد، شدت فتوسنتز و نسبت پتاسیم به سدیم سه رقم زیتون

شوری آب و خاک در ایران یکی از مشکلات عمده در کشاورزی است که رشد و نمو و عملکرد گیاهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برا ی مطالعه اثرات فیزیولوژیکی شوری (کلرید سدیم) بر روی نهال­های دو ساله زیتون، آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل در پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال 1382 انجام شد. فاکتور اصلی تیمار کلرید سدیم در چهار سطح (0، 50 ، 100 و 150 میلی‌مول در لیتر) تهیه گردید. سه رقم نهال ریشه دار شده زیتون به نامهای میشن، مانزانیلا و زرد بعنوان فاکتور فرعی کاشته شدند و با محلولهای مختلف شوری آبیاری گردیدند. نهالها پس از یکسال کف‌بر شده و وزن تر، خشک و سطح برگ آنها و همچنین غلطت پتاسیم و سدیم اندازه گیری شد. مقدار فتوسنتز و شدت تعرق توسط دستگاه فتوسنتز سنج اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش درجه شوری، خصوصیات رشد و نموی شامل وزن تر برگها، ارتفاع و سطح برگ در هر سه رقم زیتون کاهش یافت ولی مقدار کاهش رشد در ارقام مختلف تفاوت زیادی داشت بطوریکه که بیشترین کاهش رشد در رقم زرد و کمترین کاهش رشد در رقم میشن مشاهده گردید. در این آزمایش رقم زرد کمترین و میشن بیشترین سطح برگ را داشتند. سطوح شوری بالا مقدار فتوسنتز را بطور معنی داری کاهش داد. شدت کاهش فتوسنتز در رقم زرد از همه بیشتر (حداقل mmol.m.2s1 1) و در رقم میشن از همه کمتر (حداقل mmol.m.2s1 1.8) در تیمار کلرید سدیم 150 میلی مول بود. هدایت روزنه‌ای نیز با افزایش شوری بطور معنی‌داری کاهش یافت. نهالهای جوان ارقام مانزانیلا و زرد بعد از 2 ماه از اعمال تیمارهای شوری، سوختگی حاشیه برگ را در تیمار کلرید سدیم 150 میلی مول نشان دادند. حداکثر غلظت سدیم در رقم مانزانیلا (30 میلی‌گرم در گرم) و حداقل آن در رقم میشن (16 میلی‌گرم در گرم) در تیمار کلرید سدیم 150 میلی مول بود. با افزایش غلظت کلرید سدیم در محلول، غلظت سدیم در برگها در رقم میشن در حدود 78 درصد، در ارقام مانزانیلا و زرد 83 درصد افزایش یافت. بین ارقام نیز تفاوت معنی داری از لحاظ تجمع سدیم دیده شد. یک رابطه خطی مثبتی بین فتوسنتز و نسبت k/na بدست آمد و نشان داد که کاهش مقدار پتاسیم در اثر کاهش جذب و یا کاهش نسبت k/na، تاثیر عمده‌ای در کاهش فتو سنتز دارد. کاهش نسبت k/na، سطح برگ و شدت فتوسنتز از مهمترین فرایندهای فیزیولوژیکی در سطوح شوری زیاد بودند که فرایندهای متابولیکی گیاه را تغییر داده و کاهش رشد و مسمومیت را ایجاد نمودند. رقم میشن به عنوان رقم متحمل به شوری تا هدایت الکتریکی 15ds/m  و با غلظت 150 میلی مول در لیتر در مرحله نهالی مقاومت داشت.

effect of na cl-salinity on growth, photosynthesis and k/na ratio in three olive cultivars

salinity of soil and water is a serious problem affecting the growth and performance of plants in iran. a pot experiment was conducted to asses the physiological effects of nacl salinity on the olive trees growth. four rates of nacl concentrations (0, 50, 100, 150 mm) factorially combined with three olive trees cultivars. the experiment was based on completely randomized design with four replications. the plants were cut and vegetative characteristics such as leaf area, fresh and dry weight of leaves and the concentration of na and k were measured at the end of the experiment. the rates of both photosynthesis (pn) and transpiration were recorded during the growth of the plants using a photosynthesismeter (irga). the results showed that the growth of the plants in terms of leaf area, height and leaf fresh weight reduced as the salinity increased. however, the growth reduction of manzanilla and zard cultivars was more pronounced as the salinity increased. the rate of pn tended to be lower in the high salinity treatments in all cultivars. the highest (1.8 µmol.m2s1) and lowest (1.0 µmol.m2s1) photosynthesis rate at high salinity were observed in mission and zard, respectively. symptoms of toxicity as marginal necrosis on the leaves caused by salinity were initiated two months after applying salinity in manzanilla and zard cultivars. the concentration of na in the leaves at high salinity (150mm) was 78% (mission) and 83% (zard and manzanilla) compared with their controls. a positive relationship was found between k/na and pn rate, suggesting that the reduction in k concentration either by low uptake or the reduction of k/na ratio has a remarkable effect on pn rate. reduction in growth of olive trees in saline conditions was a result of the reduction in leaf area, k/na and pn rate. it can be concluded that mission can tolerate up to ec value of 15 ds.m1 and 150 mm nacl in seedling stage