مقایسه اثر آنیون‌های کلرید و ارتوفسفات بر سرعت (سینتیک) رهاسازی پتاسیم غیرتبادلی در تعدادی از خاک‌های آهکی

خاک‌های مناطق خشک غنی از کانی‌های حاوی میکا هستند. این خاک‌ها دارای مقدار قابل توجهی پتاسیم بین لایه‌ای برای جذب گیاه می‌باشند. قابلیت دسترسی پتاسیم غیرتبادلی نه تنها به مقدار پتاسیم بین لایه‌ای، بلکه به سرعت رهاسازی پتاسیم از فاز معدنی خاک بستگی دارد. هدف از این پژوهش مقایسه اثر آنیون‌های ارتوفسفات و کلرید بر سرعت رهاسازی پتاسیم غیرتبادلی در 10 خاک آهکی بود. سرعت رهاسازی پتاسیم غیرتبادلی در عصاره‌گیرهای کلرید کلسیم و مونوکلسیم فسفات 0.01 مولار در مدت زمان 2017 -1 ساعت مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که سرعت رهاسازی پتاسیم غیرتبادلی شامل یک مرحله سریع اولیه (تا 168 ساعت) و یک مرحله آهسته‌تر در هر دو عصاره‌گیر بود. میانگین مقدار تجمعی پتاسیم غیرتبادلی آزادشده در عصاره‌گیرهای کلرید کلسیم و مونوکلسیم فسفات 0.01 مولار پس از 168 ساعت به‌ترتیب 220.33 و 137.51 میلی‌گرم بر کیلوگرم بود. میانگین مقدار تجمعی پتاسیم غیرتبادلی آزادشده در عصاره‌گیرهای کلرید کلسیم و مونوکلسیم فسفات 0.01 مولار پس از 2017 ساعت به‌ترتیب 391.33 و 252.31 میلی‌گرم بر کیلوگرم بود. نتایج نشان داد که سرعت رهاسازی پتاسیم غیرتبادلی در عصاره‌گیر کلرید کلسیم بیشتر از مونوکلسیم فسفات بود. سرعت آزادسازی پتاسیم غیرتبادلی با معادله‌های مرتبه صفر، الویچ ساده شده، تابع توانی و انتشار پارابولیکی در عصاره‌گیرهای کلرید کلسیم و مونوکلسیم فسفات 0.01 مولار در هر دو بخش توصیف شد. نتایج این تحقیق نشان داد که، آنیون‌های همراه کاتیون می‌توانند بر سرعت آزادسازی پتاسیم غیرتبادلی در خاک‌ها موثر باشند.

comparison of the effect of chloride and orthophosphate anions on the kinetics of non-exchangeable potassium release in some calcareous soils

arid region soils are generally considered rich in micaceous k minerals. these soils have a significant amount of interlayer k for plant uptake. availability of nonexchangeable k (nek) is not only dependent on the quantity of interlayer k, but also on the release rate from the mineral phase in the soil. the aim of this study was to compare the effect of h2po4- and cl- anions on the nek release kinetics in 10 calcareous soils. the nek release kinetics was studied by using 0.01 m cacl2 and 0.01 m ca(h2po4)2 extractors in a periods of 1-2017 h. the results showed that the nek release included an initial fast reaction (up to 168 h) and a slow reaction in the two extractants. the mean cumulative nek released after 168 h in 0.01 m cacl2 and 0.01 m ca(h2po4)2 was 220.3 and 137.5 mg.kg-1, respectively. the mean cumulative nek released after 2017 h in 0.01 m cacl2 and 0.01 m ca(h2po4)2 was 391.3 and 252.3 mg.kg-1, respectively. higher nek release rate in cacl2 than ca(h2po4)2 was described by the zero order, simplified elovich, power function and parabolic diffusion models in cacl2 and ca(h2po4)2 solutions and in both segments. the results of this research showed that anions associated with cation can affect the kinetics of nek release.