ارزیابی وضعیت و اولویت نیاز به عناصر غذایی در گوجه فرنگی به روش تشخیص چندگانه در استان بوشهر

گوجه‌فرنگی از مهمترین محصولات زراعی استان بوشهر است و کشت آن به صورت خارج از فصل اهمیت آن را دوچندان نموده است. رسیدن به حد مطلوب عملکرد با برقراری تعادل بین عناصر غذایی امکان‌پذیر است. برای تشخیص اختلالات تغذیه‌ای و درپی آن مصرف بهینه کودهای شیمیایی، از شاخص‌های تغذیه‌ای استفاده می‌شود. به این منظور پروژه تحقیقاتی حاضر به مدت دو سال زراعی (13971399) با انتخاب تعداد 79 مزرعه گوجه‌فرنگی با عملکرد متفاوت و در نقاط مختلف استان اجرا شد. در مزارع انتخابی نمونه‌ خاک از عمق 030 سانتی‌متری و نمونه برگ در اوایل میوه‌دهی برداشت شد. میانگین عملکرد هر مزرعه در پایان برداشت محصول اندازه‌گیری و نیز تجزیه آزمایشگاهی نمونه‌ها به روش استاندارد انجام شد. داده‌های حاصله از اجرای آزمایش با مدل تشخیص چندگانه عناصر غذایی (ccompositional nutrient diagnosis) برازش داده شد. با انجام محاسبات مطابق روش مذکور، مزارع مورد مطالعه به دو گروه با عملکرد کم و زیاد با مرز عملکرد 7/86 تن در هکتار دسته‌بندی شد. براساس نتایج بدست آمده اعداد مرجع برای نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، روی، مس و بور به ترتیب 202/0±79/2، 174/0± 460/0، 143/0±62/2، 195/0±57/2، 225/0±08/2، 134/0±20/2، 134/0±10/3، 200/0±74/3، 250/0± 34/4، 173/0±25/3 محاسبه شد. همچنین دامنه غلظت مطلوب برای حصول عملکرد 7/86 تن در هکتار برای نیتروژن  94/0±38/3% فسفر 074/0± 324/0%، پتاسیم 397/0±77/2%، کلسیم 423/0±63/2%، و منیزیم 394/0±64/1% ، و برای آهن 6/24±221، منگنز 8/14± 9/90، روی 1/11±3/48، مس 40/8± 3/27، و بور 5/17±3/79 میلی‌گرم در کیلوگرم بود. بر این اساس، عناصر غذایی پتاسیم، نیتروژن و روی به دلیل کمبود و منیزیم، کلسیم و منگنز به دلیل بیش بود به ترتیب به عنوان عناصر غذایی غیرمتعادل در تولید گوجه‌فرنگی در استان بوشهر مشخص شد. این موضوع می‌تواند ناشی از آهکی بودن خاک و نیز مصرف نامتعادل کودهای شیمیایی باشد.

Evaluation of Nutritional Status and Priority of Nutrients Requirement of Tomato by Compositional Nutrient Diagnosis Method in Bushehr Province

Tomato is one of the most important crops in Bushehr Province and its outofseason cultivation has doubled its importance. Achieving optimal performance is possible by balancing the nutrients. Nutritional indicators are used to diagnose nutritional disorders and the subsequent optimal use of chemical fertilizers. This research was conducted by selecting 79 tomato farms from different parts of the province with different yields in two years (20182020). Soil samples of selected fields were taken from a depth of 0 to 30 cm and leaf samples were taken at the beginning of fruiting. The average yield of each field was measured at the end of harvest and laboratory analysis of samples was performed by standard methods. The experimental data were fitted with compositional nutrient diagnosis model (CND). The studied farms were divided into two groups, low and high yields, with a cutoff yield of 86.7 tons per hectare, based on the highest yield and calculations according to the CND method. Reference numbers of leaf nutrient concentrations were calculated as 2.79±0.202, 0.460±0.174, 2.62±0.143, 2.57±0.195, 2.08±0.225, 2.20±0.134, 3.10±0.134, 3.74±0.200, 4.34±0.250, and 3.25±0.173 for N, P, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Zn, Cu, and B, respectively. Also, the optimal leaf nutrient concentrations range for 86.7 tons per hectare of yield were N: 3.38±0.94, P: 0.324±0.074, K: 2.77±0.397, Ca: 2.63±0.423, Mg: 1.64±0.394 percent, and for Fe: 221±24.6, Mn: 90.9±14.8, Zn: 48.3±11.1, Cu: 27.3±8.40, and B: 79.3±17.5 mg.kg1. Potassium, N, and Zn deficiency as well as excess amount of Mg, Ca, and Mn were identified as the imbalanced nutrients in tomato production in Bushehr Province. This can be due to the calcareous nature of the soil and unbalanced use of chemical fertilizers.