تعیین و اعتبارسنجی نرم‎های تشخیص عناصر غذایی برای گندم در منطقه مغان

سیستم تلفیقی تشخیص و توصیه (dris) و روش انحراف از درصد بهینه(dop) برای تفسیر نتایج حاصل از تجزیه برگ استفاده می شود. در این تحقیق نمونه های برگ از 98 مزرعه گندم در منطقه مغان استان اردبیل در سال زراعی94-93جمع آوری شد. غلظت عناصر غذایی نیتروژن (n)، فسفر (p)، پتاسیم (k)، کلسیم (ca)، منیزیم (mg)، روی (zn)، آهن (fe)، منگنز (mn)، مس (cu) و بور (b) اندازه گیری شد. پس از گروه بندی مزارع نمونه برداری شده به دو گروه عملکردی بالا و پایین با استفاده از میانگین عملکرد، شاخص هایdop و dris محاسبه شدند. بر اساس میانگین شاخص ها، ترتیب نیاز عناصر غذایی برای مزارع با عملکرد پایین در روش dop به‌صورت zn > cu > fe > mn > p > n > k = ca > mg > b و در روش dris به‌صورت zn> cu = fe = mn > p = n > b > k > mg > ca  تعیین گردید. با توجه به منفی شدن شاخص های عناصر غذایی کم مصرف (zn, fe, mnو cu) در مزارع گندم، آزمون اعتبارسنجی مزرعه ای با محلول‌پاشی این عناصر در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در دو مزرعه با تعداد کل 96 کرت در سال زراعی 95-1394 اجرا گردید. نتایج آزمون نشان داد که شاخص های drisو dop به طور چشم گیری کاهش پیدا کردند و عناصر غذایی کم مصرف از اولویت های اول نیازمندی به اولویت های انتهایی منتقل شدند که نشان دهنده افزایش غلظت این عناصر غذایی در بافت های گیاهی و متعادل تر شدن غلظت عناصر غذایی بود. بعد از محلول پاشی عناصر کم مصرف ترتیب نیاز به عناصر غذایی در روش dris به‌صورت mg > p > n = k > fe = b > mn = zn > ca = cu و در روشdop ترتیب mg > n >mn > p > k = fe = cu > zn = b > ca حاصل گردید. تیمار عناصر غذایی کم مصرف در آزمون اعتبارسنجی با متعادل سازی عناصر غذایی منجربه افزایش 28 درصدی در عملکرد شد. چون در منطقه مغان عناصر غذایی کم مصرف به ویژه zn در اولویت‌های نخست کمبود قرار دارند، بنابراین، برای گندم در این منطقه، همراه با مصرف کودهای فسفر و نیتروژن، عناصر غذایی کم مصرف نیز باید مورد استفاده قرار گیرد.

Determination and Validation of Diagnosis Norms of Nutrients for Wheat in Moghan Region

The diagnosis and recommendation integrated system (DRIS) and deviation of optimal percentage (DOP) methods are used for interpreting the results of leaf analysis. In the present study, leaf samples from 98 wheat fields were collected in Moghan region of Ardebil province in 20142015. The nitrogen (N), phosphorus (P), potassium (K), calcium (Ca), magnesium (Mg), zinc (Zn), iron (Fe), manganese (Mn), copper (Cu) and boron (B) concentrations were determined. The wheat fields were grouped into high and lowyielding subpopulation by using mean ± SD; then, the DOP and DRIS indexes were calculated. Based on the DOP and DRIS indices, the nutrient requirement order were determined as: Zn> Cu> Fe> Mn> P> N> K = Ca> Mg> B, and Zn> Mn = Fe = Cu> N = P> B > K> Mg > Ca, respectively. These results showed that there was a high degree of similarity between the two methods in interpreting the results of leaf analysis. After identifying the negative indices of some micronutrients (Zn, Fe, Mn, and Cu), a factorial field validation experiment was conducted with foliar application of Fe, Zn, Cu, and Mn using a randomized complete block design with three replications in two separate fields, with a total number of 96 plots, in 20152016. The results of the validation experiment showed marked decrease in the DRIS and DOP indices, indicating a more balanced concentration of nutrients. The order of the nutrients requirement in the DRIS method was Mg> P> N = K> Fe = B> Mn = Zn> Ca = Cu and in the DOP method Mg > N > Mn > P > K = Fe = Cu > Zn = B > Ca, which indicated the correct diagnosis of micronutrients deficiency by both studied methods. Micronutrients treatment in the validation test led to 28% increase in yield by balancing the nutrients. Since micronutrients, especially Zn, ranked the first priority of the deficiency for wheat in Moghan area, micronutrients should be used along with the phosphorus and nitrogen fertilizers.