اثر زئولیت و منبع نیتروژن بر کاهش آبشویی نیتروژن از یک خاک آهکی زیر کشت ریحان در شرایط گلخانه

تاکنون اثر اصلاح کننده ی زئولیت که برای بهبود ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک و افزایش راندمان مصرف نیتروژن و کاهش تلفات آن استفاده می شود برآبشویی نیتروژن حاصل از منابع مختلف نیتروژن بررسی نشده است. بنابراین در پژوهش حاضر،تاثیر کاربرد 4 سطح زئولیت کلینیپتولیت (0، 15،30 ، 45 گرم در کیلوگرم خاک) بر آبشویی نیتروژن حاصل از تیمارهای کودی مختلف (بدون کود (شاهد) و مقادیر 150 میلی گرم نیتروژن در کیلوگرم خاک از سه منبع اوره، سولفات آمونیوم و کلات نیتروژن) در یک خاک آهکی تحت کشت گیاه ریحان ((ocimum basilicum سبز اردستانی در شرایط گلخانه انجام شد. در چهار مرحله زه آب گلدان ها جمع آوری شد و غلظت نیترات زه آب و مقدار آمونیوم، نیترات و نیتروژن کل خاک پس از برداشت گیاه اندازه گیری شد. کاربرد سطوح 15، 30 و 45 گرم زئولیت سبب افزایش میانگین غلظت آمونیوم خاک به ترتیب به میزان 16%، 13% و 22 درصد و میانگین غلظت نیترات به ترتیب به میزان 50%، 130% و 170 درصد در مقایسه با شاهد شد. کاربرد سطوح 30 و 45 گرم زئولیت نیز سبب افزایش میانگین غلظت نیتروژن کل خاک به ترتیب به میزان 42% و 28 درصد در مقایسه با شاهد شد (هرچند افزایش 28 درصدی از نظرآماری معنی دار نبود). تنها کاربرد 45 گرم زئولیت نیترات زه آب در مراحل مختلف را به طور معنی داری کاهش داد. میزان آمونیوم، نیترات و نیتروژن کل در خاک های تیمار شده با کلات نیتروژن بیش از سایر منابع کودی مورد استفاده بود. همچنین نیترات زه آب خروجی در همه مراحل در خاک های تیمار شده با کلات نیتروژن به طور معنی داری کمتر از سایر کود ها بود. به طور کلی زئولیت سبب نگهداشت بیشتر و آبشویی کمتر نیتروژن شد. از میان تیمارها، کاربرد 45 گرم زئولیت و کلات نیتروژن اثر بیشتری بر نگهداشت نیتروژن در خاک و کاهش آبشویی آن داشتند. بنابراین توصیه می شود پس از انجام آزمایش های تکمیلی در مزرعه، درصورت تایید نتایج این آزمایش گلخانه ای، تیمارهای مناسب برای کاربرد در مزرعه استفاده شوند.

Effect of Zeolite and Nitrogen Sources on Nitrogen Leaching from a Calcareous Soil under Ocimum basilicum Planting and Greenhouse Conditions

The effect of zeolite as a soil conditioner that is used for improving physicochemical soil properties, improving nitrogen use efficiency, and decreasing nitrogen losses has not been studied on leaching of nitrogen from different sources. Therefore, this study was conducted as a factorial greenhouse experiment using a completely randomized design with 3 replications. The objective was to evaluate the effect of 4 levels of zeolite (0, 15, 30 and 45 g zeolite kg1 soil) on leaching of nitrogen from different nitrogen fertilizers (control and application of 150 mg N kg1 soil from urea, ammonium sulfate and nano N fertilizer) in a calcareous soil under Ocimum basilicum (var. Green Ardestani) planting. At 4 stages, the leachate of experimental pots was collected and nitrate concentration was determined. After harvesting, ammonium, nitrate, and total nitrogen concentrations of postharvest soils were also determined. Application of 15, 30 and 45 g zeolite kg1 soil increased ammonium concentration of soil by 16%, 13%, and 22 %, and nitrate concentration by 50%, 130%, and 170 % as compared to control, respectively. Application of 30 and 45 g zeolite kg1 soil increased total nitrogen concentration by 42% and 28 %, respectively. Among the applied levels of zeolite, only application of 45 g zeolite kg1 soil significantly decreased nitrate concentration in leachates at different stages.  The amount of ammonium, nitrate, and total nitrogen were the highest for soils that received nanoN fertilizer. Furthermore, nitrate concentration in leachate at different stages was the least when soils received nanoN fertilizer. In general, zeolite increased nitrogen retention from the studied fertilizers and resulted in lower nitrate leaching through soils. Among the studied treatments, application of 45 g zeolite kg1 soil and using nano N fertilizer were the most effective in nitrogen retention and decreasing nitrogen in leachate.  Therefore, it is recommended that these treatments be used in field conditions if complementary field trials confirm the results of this greenhouse experiment.