وجوب النظر و زبان احادیث اعتقادی

از نگاه پیروان دیدگاه «وجوب النظر»، تنها راه فراگیر دستیابی به علم تفصیلی نسبت به امور معقول، قیاس منطقی است؛ لذا توحید، بهعنوان مهمترین اصل اعتقادی، و نیز برخی دیگر از موضوعات اعتقادی که از امور معقول به شمار می آیند، در بیان ادلۀ اثباتی خود به زبان قیاس منطقی متکی هستند. این پژوهش با روش کتابخانه ای ضمن تحلیل و نقد ادلۀ دیدگاه وجوب النظر، به صحت سنجی این دیدگاه پرداخته و با نقد آماری، نقلی و برهانی وجوب النظر نشان داده است که اولاً ادلۀ عقلی دیدگاه وجوب النظر، به معنی تحصیل علم از راه استدلال عقلی و برهان، مخدوش است؛ ثانیاً استناد به مدلول آن دسته از آیات و روایات که به نوعی به وجوب النظر اشعار دارند، در اثبات نظریۀ وجوب النظر ناتمام است؛ ثالثاً بررسی احادیث کتاب شریف کافی نشان می دهد که این ادعا که زبان احادیث اعتقادی، زبان استدلال و برهان است، فاقد اعتبار بوده با دقت در روایات اعتقادی بدست می‌آید که علیرغم بهره گیری معصومین از زبان برهان، زبان رایج مورد استفاده در احادیث اعتقادی قیاس منطقی نیست، بلکه زبان تحلیل، وصف و اخبار است.

obligation and the language of religious hadiths

the hadith of saqaleen is one of the most famous hadiths of the two sects, and there is no doubt in its authenticity at the same time, it is possible to divide the text of saqlain’s narrations, focusing on the sentence &ma en tamasaktom behema lan tazello & into four general categories: &ma en tamasaktom...lantazello&, &en tamasaktom...lantazello&, &en tamasaktom...fa lantazello& and &fatamasseko &. this research shows that the first category of the hadiths has a redundant meaning over the other categories which is due to the presence of &ma masdariye zamaniyeh&.so it has been tried to examine the conflict between these four categories of narrations in order to obtain the final takhrij from the text of the hadith.the result of the final takhrij is that the hadith of saqaleen depicts the condition of guiding and not misleading man in the context of constant adherence to the qur’an and atrat (as) which is due to the existence of &ma masdariah zamaniah& in the ultimate takhrij. in the absence of this restriction, the guidance is merely suspended on reliance on the two which apparently results in the constant truth of reliance on the qur’an and atrat, the absence of permanent misguidance.