تحقیق و بررسی صحت انتساب فرقه مفضّلیه خطّابیه به مفضّل بن عمر

مفضّل بن عمر ،عفی یکی از راویان مهم عصر امام صادق (ع) و امام کاظم 7(ع) و ازاصحاب ایشان است که اختلاف رجالیان متقدّم و متاخر در تورثیق و تضعیف او، وی رابه یکی از روات بحث برانگیز در تاریخ حدیث شیعه تبدیل کرد، است. ادعای گرایشمفضّل به ابوالخطّاب و رهبری فرقه ای منشعب شده از جریان خطّابیه، به نام مفضّلیهخطّابیه، از سوی برخی رجالیان متقدم شیعه و ملل و نحل نویسان اهل سنت از جملهعلل اصلی جرح و تضعیف او به شمار می آید. بر پایه برخی از گزارش ها، ارتباط وی با اسماعیلیه نخستین -که از هواخواهان ابوالخطاب تشکیل یافته اند -وی را در مظاناتهام راهبری بخشی از جریان خطابیه -که متمایل به اسماعیل بن جعفر (ع) و محمّدبن اسماعیل بودند- قرار داده است. مقاله پیش رو صحت و سقم این ادعا را بررسی کرده و با واکاوی و تحلیل برخی از روایات، اقوال متکلمان و ملل نویسان فریقین دربارهمفضّل و فرق منسوب به او، یعنی مفضّلیه خطّابیه و مفضّلیه موسویه، به این نتیجهرهنمون شده است که این ادعا و اتهام از جهات گوناگون تاریخی و حدیثی غیر قابلپذیرش و مورد خدشه است.