سفرهای محدّثان، سرنخی برای شناخت آن ها و روزگارشان؛ (مطالعۀ موردی سفرهای ابوالمفضل شیبانی)

بسیاری از محدّثان برای ملاقات با مشایخ و دریافتِ حدیث از ایشان به سفر می‌رفته‌اند. بررسی این سفرها می‌تواند سرنخی برای شناخت بهتر شخصیتِ محدّثان باشد و بررسی شهرهایی که ایشان برای سفرهایِ خود گزیده‌اند، نیز می‌تواند ما را به داده‌های ارزشمندی دربارۀ وضعیتِ آن شهرها در آن روزگار رهنمون سازد. در این مقاله، برای پاسخ به این مسئله که چه نکته‌هایی را می‌توان به طور عینی از سفرهایِ یک محدّث استفاده نمود، سفرهای حدیثیِ ابوالمفضّل شیبانی بررسی شده است. وی از محدثانِ نام‌آشنا در منابع فریقین بوده و سفرهای فراوانی به بسیاری از شهرهای جهان اسلام داشته است. در این مطالعه، با دقت در ویژگی‌های این شهرها، از قبیل: رواج علم حدیث در آن‌ها و اقبالِ دیگر محدثان به سفر به این شهرها و مذهب رایج در آن‌ها، روشن شده است که با تحلیل سفرهای ابوالمفضل می‌توان به قرینه‌های قابل توجهی دربارۀ نکته‌های زیر دست یافت: علاقۀ فراوانِ وی به احادیث غریب، وجود گرایش‌های غیر امامی در وی، و پایین‌تر بودنِ سطح شهرهای غربِ جهان اسلام نسبت به شرق در زمینۀ علم حدیث.

the travels of narrators, a clue to know them and their time; a case study of the travels of abu al-mufaddal al-shaybani

many narrators have traveled to meet the masters and receive hadith from them. examining these trips can lead us to a better understanding of the personality of the narrators, and valuable data about the situation of those cities at that time. in this article, in order to answer the question of what points can be used objectively from the travels of a narrator, the hadith travels of abu al-mufaddal al-shaybani have been studied, who was one of the well-known narrators in the sources of the sects, and had many trips to many cities of the islamic world. in this study, by carefully examining the characteristics of these cities, such as: the spread of the science of hadith in them and the desire of other narrators to travel to these cities and the common religion in them, it has become clear that by analyzing the travels of abu al-mufaddal, significant evidence can be found for the following points: his great interest in strange hadiths, his non-imamism (or at least his non-imamic tendencies) and the lower level of cities in the western part of the islamic world compared to the east in terms of science of hadith.