تحلیل انتقادی برداشت‌های صورت گرفته از روایات تفسیری سَبْعاً مِنَ الْمَثانی‏

برخی از مفسران تنها بر پایه اعتماد به ظاهر روایات تفسیری، مراد از تعبیر «سبعاً من المثانی» در آیه 87 سوره حجر را «سوره حمد» دانسته‌اند و با استناد به روایات، این رای را بر دیگر آرا ترجیح داده‌اند؛ اما بررسی نشان می‌دهد که روایات تفسیری رسیده در این باره متقن، استوار و یقین‌آور نیستند؛ چه، در منابع روایی شیعه تنها هفت روایت در این باره وارد شده است و این روایات نیز مشکلات گوناگون دلالی، سندی و منبعی دارند. مثل این‌که شش روایت از آن‏ها دچار ضعف سندی است و یا این‌که در پنج روایت از آن‏ها اساساً محور اصلی روایت تلاش برای اثبات درستی «احتساب بسمله در شمار آیات سوره حمد» از طریق «‏سبعاً من المثانی خواندن این سوره» است و استناد به «‏سبعاً من المثانی» بودن سوره حمد، برای اثبات درستی «احتساب بسمله در شمار آیات سوره حمد» به نوبه خود با اشکالاتی مواجه است. علاوه بر این، در مقابل این روایات، روایات دیگری نیز یافت می‌شود که امری غیر از سوره حمد یا همراه با سوره حمد را مصداق «‏سبعاً من المثانی» معرفی کرده‌اند.