تحلیل قلمرو محتوایی قاعده «خذوا بما رووا و ذروا ما راوا»

یکی از مهم‏ترین روایات قاعده‏ساز، روایت «خذوا بما رووا و ذروا ما راوا» درباره کتاب‏های بنی‏فضال است که از امام حسن عسکری نقل شده است. این روایت از گذشته محل مناقشه بوده و برداشت‏ها و استدلال‏های مختلف و گاه متناقضی درباره این روایت مطرح شده است. برداشت‏هایی چون: وجوب رجوع به راویان حدیث، تقلید از میت، توثیق عام، عدم اشتراط ایمان در وثاقت راوی و غیره. نگارندگان در این مقاله درصدند ضمن بیان دیدگاه‏های مختلف درباره قلمرو محتوایی «خذوا بما رووا»، با شیوه‏ای ‏توصیفی- تحلیلی محتوای روایت را مطالعه کرده و صحت یا سقم برداشت‏ها و استدلال‏های متنوع را تبیین نمایند. مقاله حاضر به این نتیجه رسیده است که علت اصلی اختلافات عالمان در تفسیر روایت، معنای دو فعل «رووا» و «راوا» است. در این روایت «رووا» به معنای ظاهری خود حمل‏ می‏شود و تنها اشاره به نقل روایت دارد. «راوا» نیز به معنای اجتهاد و نظر شخصی بنی‏فضال است. بر همین اساس، برخی از برداشت‏ها صحیح و بقیه نادرست است.