مضامین شعارها در اعتراضات سه دهه اخیر ایران

کنش‌های اعتراضی به عنوان اشکال غیرنهادینه مشارکت سیاسی، واقعیت غیرقابل انکار هر جامعه‌ای‌اند. فراوانی و تکثیر این واقعیت در تاریخ پس از انقلاب اسلامی و تغییر و تحولات روی داده در آن‍ها ضرورت توجه به این شکل از کنش جمعی را دو چندان کرده است. درنتیجه این کنش‍ها معترضان شعارهایی را سر داده‌اند که از یک سو بیان‌کننده‌ی خواسته ها و مطالبات آنان برای تغییرات سیاسی، اجتماعی و آرمان‍هایشان و از سوی دیگر انعکاس وجوه برساختی رسانه‌های داخلی، خارجی و شبکه‌های اجتماعی واقعی و مجازی بوده است. در مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل مضمون و بر مبنای نظریه چارچوب سازی (framing) اسنو و بنفورد تلاش‌شده تا ضمن تفکیک شعارهای اعتراض‍های سه دهه‌ی اخیر بر اساس چارچوب‍های تفسیری سه ‍گانه، مضامین عمده شعارها در هر چارچوب و طی هر دوره اعتراضی مشخص گردد تا بدین طریق سیر تحولات مضمونی شعارها در سه دهه آشکار گردند. نتایج حاصله نشان داد که در اعتراض‍های تیرماه 78، چارچوب تفسیری انگیزشی و در اعتراض‍های پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 88، اعتراض های دی‍ماه 96 و آبان ماه 98 نیز چارچوب تشخیصی بیشترین وزن را به خود اختصاص داده اند. نتایج تحلیل مضمون شعارها نیز نشان داد که در اعتراض‍های 78، مضامین آزادی خواهانه، در اعتراض‍های 88، مضامین عدالت‌خواهانه سیاسی و در اعتراض‍های 96 و 98 مضامین دین ستیزانه از بیشترین فراوانی در میان سایر مضامین برخوردار بوده اند.

the themes of protesters’ slogans in the last three decades of protests in iran

social protests, as non-institutional forms of political participation, are the undeniable reality of any society. the frequency and proliferation of this fact in history after the islamic revolution and its changes and transformations have doubled the need to pay attention to this form of collective action. within these protests, the protestors have chanted these slogans, which, on the one hand, express their wishes and demands for political and social changes and their ideals for fundamental changes. on the other hand, these slogans are constructs of domestic and foreign media and virtual and real social networks. in this article, using content analysis method and based on the framing theory of snow and benford, an attempt has been made to analyze the slogans of the protests of the last three decades based on three interpretive frameworks and the main themes. slogans are defined in each framework and each period of protests to reveal the thematic changes of slogans over three decades. the results show that in the protests of june 1999, the motivational framework, the protests after the presidential elections of 2009, and the protests of january 2018 and november 2019, the diagnostic framework carried the most weight among the slogans. the results of the analysis of the theme of the slogans also showed that in the protests of june 1999, libertarian themes; in the protests of 2009, political justice themes, and in the protests of 2018 and 2019, anti-religious themes were the most frequent among other themes.