طراحی مدل مولفه های موثر بر توسعه پژوهش‌های میان رشته‌ای (یک مطالعه داده بنیاد)

زمینه و هدف: در سال های اخیر، رویکرد میان رشته ای در راستای حل مشکلات پیچیده و چندبعدی در علوم مختلف، آموزش و سیاست مورد توجه قرار گرفته است. ارتباط و همبستگی های میان موضوع مطالعه یک رشته با موضوعات سایر رشته ها و جهان پیرامونی، می تواند چشم اندازی جدید و رویکردی نو به حل معضلات ارائه نماید. در واقع میان رشتگی، داعیه جامع نگری و حل مسائلی را دارد که شاخه های مختلف علمی به تنهایی قادر به حل آن ها نیستند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفه های موثر بر توسعه میان رشته ای، با استفاده از نظریه داده بنیاد انجام گرفت.  روش بررسی: مطالعه به صورت کیفی و تحلیل ها و مدل نهایی در قالب نظریه داده بنیاد ارائه گردید. داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه-ساختار یافته با 20 عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز که در زمینه پژوهش های میان رشته ای صاحب نظر و تجربه بودند با روش نمونه گیری هدفمند جمع آوری و با نرم افزار maxqda تحلیل شد.یافته ها: نتایج به دست آمده از تحلیل مصاحبه های پژوهش، منجر به شناسایی 11 مقوله اصلی (تعامل بین رشته ای، نگاه همه جانبه، مشوق ها، فرهنگ سازی و آموزش، عوامل ساختاری، عوامل زیرساختی، جدا افتادگی، ناشناختگی، فردمحوری، منفعت طلبی و ضعف کار تیمی) گردید. نگاه همه جانبه به عنوان پدیده محوری، تعامل بین رشته ای به عنوان پیامد، فرهنگ سازی و آموزش عوامل ساختاری و زیرساخت ها به عنوان شرایط علّی، عوامل فردی ( فردمحوری، منفعت طلبی و ضعف کار تیمی) به عنوان شرایط مداخله گر، مشوق ها، جدا افتادگی وناشناختگی به عنوان عوامل زمینه ای شناخته شدند.نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر، به استخراج راهکارهایی جهت توسعه پژوهش های میان رشته ای انجامید. این راهکارها شامل آگاهی جامع نسبت به پژوهش های میان رشته ای، برقراری ارتباط هرچه بیشتر بین دانشگاه ها، تحول درآموزش و تربیت نیروی انسانی کارامد، افزایش اعتبارات پژوهشی در حوزه های میان رشته ای، تدوین آیین نامه های حمایتی و تشویقی، ایجاد فضاهایی جهت تسهیل تعاملات متخصصان حوزه های مختلف، برگزاری همایش ها و نشست های بین رشته ای با هدف آشنایی حوزه های مختلف علوم با یکدیگر، ایجاد مراکز و هسته های تحقیقاتی با هدف تسهیل و معرفی موضوعات پژوهش در حیطه های میان رشته ای، تربیت نیروی انسانی پژوهشگرکارآمد و همچنین اتخاذ رویکرد میان رشته ای از طریق مراکز میان رشته ای که موجبات توسعه در حوزه پژوهش های میان رشته ای فراهم می نماید.