تله‌فارماسی در ایران از منظر اخلاق در داروسازی‌: امکان سنجی‌، فرصت‌ها و چالش‌ها

زمینه و هدف‌: تله‌فارماسی به معنای به کار گیری فناوری ارتباطات جهت ارائه خدمات دارویی به بیماران است‌، که با اهداف متفاوت و در شرایط مختلف مانند شرایط اپیدمی‌، بیماران ناتوان و یا کسانی که دسترسی به خدمات دارویی ندارند‌، مورد استفاده قرار بگیرد‌. این سرویس در زمان همه گیری بیماری کرونا ویروس 2019‌، اهمیت ویژه‌ای یافته است‌. با توجه به اثرات مثبت این تکنولوژی در کنترل اپیدمی‌ها‌، ضروریست مزایا و معایب و پیامدهای مطلوب یا نامطلوب حاصل از اجرای آن در سیستم سلامت کشور مورد بحث و بررسی قرار گیرد‌. روش بررسی‌: جستجو در پایگاه‌های داده pubmed‌، scopus‌، cochrane و sid با کلید واژه‌های مناسب انجام گرفت‌، از 346 مقاله پیدا شده‌، مقالات تکراری‌، خارج و 225 مطالعه باقی‌ماندند‌، بعد از مطالعه متن کامل مقالات و حذف مقالات غیر مرتبط‌، 65 مقاله شرایط ورود به مطالعه را داشتند‌. یافته‌ها‌: نتایج بدست آمده نشان می‌دهند‌، تله‌فارماسی تعاملات بین رشته‌ای‌، میزان رضایت شغلی داروسازان و مستندسازی را افزایش می‌دهد‌. صرفه جویی در وقت و هزینه‌، کاهش وقوع خطاهای دارویی‌، عوارض دارویی‌، بهبود ارتباط بین بیمار‌، داروساز و کاهش مرگ و میر متعاقب مصرف دارو از اثرات مثبت تله فارماسی گزارش شده‌اند‌. صرف هزینه‌های بالا جهت تامین زیرساخت و تجهیزات‌، اختصاص زمان و هزینه برای آموزش پرسنل و مصرف‌کنندگان‌، نیاز به تدوین و بازبینی سیاست‌های جاری و احتمال بروز اختلال در روند دارودرمانی فعلی از جمله اثرات منفی آن است که لزوم بررسی و به کارگیری راه حل‌های مناسب را ایجاب می‌کند‌. نتیجه گیری‌: تله‌فارماسی می‌تواند پیامدهای مطلوبی برای نظام سلامت‌، پرسنل کادر درمان‌، و مصرف‌کنندگان دارو به همراه داشته باشد‌، همچنین ایمنی دسترسی به دارو را افزایش خواهد داد‌. در کل نیاز به انجام مطالعات گسترده‌تری که ابعاد مختلف و پیامدهای گوناگون تله‌فارماسی را مورد بحث‌، آزمون و بررسی قرار دهند احساس می‌شود‌.

Telepharmacy in Iran from the perspective of ethics in pharmacy: Feasibility study, opportunities and challenges

Background and objectives: Telepharmacy is the use of communication technology to provide pharmaceutical care to patients. It can be used for different purposes and in different situations such as epidemies, for disabled patients or those who do not have access to pharmacies. This service became especially important during the 2019 Coronavirus virus epidemy. Given the positive effects of this technology in delivering pharmaceutical care in epidemies, it is necessary to assess the risks and benefits of its implementation in Iran health system. Methods: Searching in Pubmed, Scopus, Cochrane, and SID databases was done with the right keywords. 346 articles found, unrelated articles, duplicates were excluded and 225 remained, after evaluating the full text of the articles, 65 articles had included. Results: Telepharmacy was associated with enhanced interprofessional communications and collaborations, job satisfaction, documentation, improved communication between patients and professions, increased rate of adverse drug events identification, saving time and the money, decreased medication errors, morbidity and mortality among drug consumers. Undesirable outcomes such as higher cost for providing infrastructures, more time for education of stuffs and patients, define and revise politics and interaction with current regulations are risks associated with telepharmacy which need more attention. So far, no article has been found that evaluate the role of telepharmacy in epidemies. Conclusion: Studies demonstrate that telepharmacy is associated with desirable outcomes for health system, stuffs, patients and drug consumers. Further studies are needed to investigate other outcomes of telepharmacy in different settings of health system.