بررسی انتقادی دعوای جانشینی در بیمۀ اجباریِ حوادث ناشی از وسایل نقلیه

هدف: مقاله حاضر به دنبال تببین وضعیت حقوق بیمۀ ایران و تحولات آن در زمینۀ قایم مقامی در حوادث رانندگی است و با ملاحظۀ مشکلات شرکت های بیمه و صندوق تامین خسارت های بدنی در بازیافت خسارت، نشان می دهد که قایم مقامی در حوادث رانندگی به صورت اصولی اجرا نمی شود. روش‌شناسی: پژوهش حاضر مطالعه ای تطبیقی است که با استفاده از روش کتابخانه ای و مراجعه به متون قانونی و منابع مربوطه تدوین شده است. یافته ها: معایب و دشواری های قایم مقامی در «قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه»، حصول نتایج مطلوب جانشینی را محتمل و میزان بازیابیِ خسارات را ناچیز می سازد. متقابلاً با عدم بازیافتِ به موقع و کامل خسارات، نمی‌توان بازدارندگیِ آرمانی را از دعوای جانشینی در حوادث مذکور انتظار داشت. همچنین، این دعوی نه تنها، منبع تامین مالیِ موثری برای بیمه ها و صندوق تامین خسارت های بدنی محسوب نمی‌شود، بلکه گاه صرفۀ اقتصادی نیز به همراه ندارد. قانون گذار نیز علیرغم شناسایی قایم مقامی، ضمانت اجرای موثری برای بازیافت خسارت در نظر نگرفته است. نتیجه گیری: دعوای جانشینی نباید به طور کامل حذف گردد، اما با اصلاح شیوۀ قایم مقامی و تمهید جانشینی اداری و تدابیر غیرقضایی می توان هزینه ها را کاهش داد و تحقق کارکردهای مورد نظر جانشینی را به نهادهایی که برای این هدف مناسب تر هستند، واگذار کرد.

Critical survey of Subrogation action on Compulsory Insurance of Accidents caused by Vehicles

Objective: This paper is intended to explain the status of the Iranian insurance law and its mutations in subrogation. Hence, we illustrate the problems facing insurance companies and the Physical Injuries Compensation Fund in the absence of that sound application of claim subrogation. Methodology: The present study is a comparative study compiled using the library method and referencing legal texts and related resources. Findings: In the absence of full and prompt subrogation recovery of damages from negligent third party, subrogation cannot be fully functional.  In addition, in this circumstances, it is neither financially nor economically useful for insurance companies. Furthermore, despite recognizing the subrogation by legislator, it is not supported and guaranteed by a practical solution. Conclusion: Subrogation should not be completely removed, but some reforms, such as modifying the succession method, administrative subrogation and nonjudicial remedies can reduce the costs and transfere the desired functions to the institutions that are most appropriate for this purpose.