تعیین عوامل موثر بر بازده استخراج روغن با حلال از دانه های گلرنگ وحشی با استفاده از طرح فاکتوریل جزئی

گلرنگ وحشی مقاوم در برابر آب و هوای خشک است که از دانه آن می توان برای تولید روغن خوراکی یا مصارف صنعتی استفاده کرد. هدف از این پژوهش بررسی عوامل موثر بر استخراج روغن از دانه گلرنگ وحشی با استفاده از حلال است. با استفاده از طرح کاملاً تصادفی در قالب آزمایش های فاکتوریل جزیی، اثر پنج عامل شامل دما (50 و70 درجه سانتی گراد)، زمان (4 و 6 ساعت)، حجم حلال (200 و 300 میلیلیتر)، وزن نمونه (20 و30 گرم) و اندازه ذرات (1.0 و 1.5 میلی متر) در استخراج روغن گلرنگ وحشی با روش سوکسله مورد بررسی قرار گرفت. پس از تعیین عوامل موثر اصلی، با استفاده از روش سطح پاسخ و طرح مرکب مرکزی این عوامل بهینه سازی شدند. آزمایش های انجام شده با استفاده از آزمون فاکتوریل جزیی نشان داد که مدت زمان استخراج (0.01=α)، اندازه ذرات (0.01=α) و حجم حلال (0.05=α) اثر معنی داری بر بازده استخراج روغن داشتند. نتایج آزمایش های انجام شده برای طرح مرکب مرکزی نشان داد که اندازه ذرات (0.01=α)، مدت زمان استخراج (0.01=α)، حجم حلال (0.05=α) و اثر متقابل زمان و حجم حلال (0.01=α) بر بازده استخراج روغن معنی دار بود. از میان 5 عامل اصلی بررسی شده، مدت زمان استخراج و اندازه ذرات در سطح آماری 1% و حجم حلال در سطح آماری 5% بر بازده استخراج روغن تاثیر معنی داری داشتند. مقادیر بهینه عوامل اصلی شامل زمان استخراج، حجم حلال و اندازه ذرات به ترتیب 6 ساعت 40 دقیقه، 334 میلی لیتر و 1.1 میلی متر شد. بیشینه بازدهی استخراج روغن در شرایط بهینه 36.6 % به دست آمد.