عوامل کلیدی آسیب‌ پذیری مسکن اقشار کم ‌درآمد شهری در برابر زلزله نمونه موردی: منطقۀ سۀ شهر ساری

منطقۀ سۀ شهری در بخش جنوبی ساری، در معرض خطرپذیری لرزه ای بالایی قرار دارد. با توجه به اهمیت شناخت آسیب‌پذیری های موجود در برنامۀ کاهش خطرپذیری لرزه ای، در مقاله حاضر به بررسی و شناسایی عوامل کلیدی آسیب‌پذیری مسکن در برابر زلزله احتمالی پرداخته می‌شود. نتایج حاصل از این تحقیق را می‌توان در تدوین راهبردهای کاهش خطرپذیری پیش از وقوع زلزله و نیز در بازسازی مسکن پس از زلزله به منظور جلوگیری از تکرار شرایط پیشین استفاده کرد. در مقالۀ حاضر پس از بررسی نظریه‌های موجود و شناسایی مهم‌ترین ابعاد آسیب‌پذیری مسکن (کالبدی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، و قانونی)، عوامل ایجاد آن در هر یک از ابعاد مذکور، ضمن سنجش نظریات متخصصان و مسئولین، استخراج می‌شود. در ادامه عوامل شناسایی‌شده از طریق مصاحبه با مردم محلی و مشاهدات دقیق میدانی اولویت‌بندی و از میان آن ها عوامل کلیدی آسیب‌پذیری مسکن در منطقۀ سۀ ساری استخراج می‌گردد. این تحقیق با روش نمونۀ موردی و با استفاده از ابزار مشاهده و مصاحبۀ نیمه‌ساخت‌یافته انجام و انتخاب نمونه ها بر اساس نمونه‌گیری نظری و تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل مضمون صورت می گیرد. از مجموع بررسی ها ده عامل با عنوان عوامل کلیدی آسیب پذیری مسکن در منطقۀ سۀ شهر ساری شناخته شده است. این عوامل شامل بی‌تفاوتی مردم نسبت به زلزله، باورهای غلط اهالی، ناآگاهی مردم و استادکاران محلی نسبت به مسائل فنی ساخت، ضعف در اجرای مقررات ساخت‌وساز، سودجویی، محدودیت های مالی، نیاز به ارزش افزوده، بی اعتمادی مردم به متخصصین، و نیز بی اعتمادی آن ها نسبت به مسئولین است که در قالب چهار مضمون 1) ضعف آگاهی، 2) ضعف اقتصادی، 3) حکمروایی ضعیف، و 4) بی اعتمادی دسته‌بندی می‌شوند. عوامل مذکور بیانگر ضرورت تمرکز به ابعاد اجتماعی و سازمانی مسکن اقشار کم درآمد شهری، به منظور کاهش خطر پذیری زلزله در منطقۀ مورد مطالعه، است.