طراحی شهری بوم آشکار: به سوی یک چارچوب مفهومی

در توسعه شهری در ایران، توجه اندکی به اکوسیستم طبیعی شهر و فرآیندها و کارکردهای اکولوژیک آن شده است. این شکل از توسعه با تمامی فعالیت های عامدانه و غیر عامدانه در حوزه شهر، موجب از دست رفتن بسیاری از خدمات اکوسیستمی محیط طبیعی شهر و کیفیت زندگی است. این موضوع بر روی تجربه ادراکی مردم و میزان توجه آنان به ارزش های محیط طبیعی و نیز بر روی سیستم ارزش گذاری آنان تاثیر مستقیم دارد. هرچند توسعه شهری به هر طریق کارکرد اکولوژیک اکوسیستم را تغییر داده و به ناچار کیفیت آن را کاهش می دهد، ولی این کاهش کیفیت باید تا حد امکان تقلیل یابد و همچنان دسترسی به خدمات اکوسیستمی محیط طبیعی و تجربه آن توسط مردم تداوم یابد. بوم آشکارگی محیط شهری، از متناظرترین رویکردهایی است که در پاسخ به این مشکل و با هدف به نمایش گذاردن کیفیت های اکولوژیک محیط طبیعی و ارتقای خدمات اکوسیستمی مورد توجه قرار گرفته است؛ رویکردهای طراحی و برنامه ریزی مانند طراحی اکولوژیک، شهرسازی منظر یا احیای اکولوژیک شهر بیان گرتوجه به این موضوع هستند. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی به دنبال ارائه چارچوبی مفهومی در سنجش میزان بوم آشکارگی محیط است که با استفاده از آن می توان کیفیت بوم آشکارگی محیط را در ردیف یکی از کیفیت های ضروری طراحی شهری مورد ارزیابی و سنجش قرار داد و مبتنی بر آن محیط را طراحی کرد.