منظر طبیعی به مثابه مقصد؛ تحلیلی از ابعاد اجتماعی «سبزراه»

چنین تصور می شود که حیات رسمی سبزراه های طراحی شده هم زمان با رسمیت یافتن حرفه معماری منظر به مثابه یک پیشه و از اوایل قرن نوزدهم آغاز شده است. اما شواهد بیشماری در تاریخ وجود دارد که نشان می دهد انسان در همه فرایندهای مربوط به آبادانی سرزمین به این پدیده توجه کرده است. امروزه با توجه به تعاریف برنامه ریزان و معماران از واژه سبزراه اجزای متفاوتی به این عنصر منظری افزوده شده است. بعلاوه، ناهمگونی در مفهوم سبزراه پیش از این موجب شده بود که فهرست یکسانی از اهداف و انتظارات برای ابداع آن در تجارب جهانی در اختیار نباشد. به این سبب و با در نظر گرفتن دقت نظری که در پژوهش های جاری برای روشن شدن وجوه بوم شناختی سبزراه مشاهده می شود؛ پژوهش حاضر به وجوه نسبتاً فراموش شده اجتماعی این عنصر منظری پرداخته است. پرسش درباره علل اقبال اجتماعی به برخی از این عناصر منظری در مقابل برخی نمونه های دیگر، یکی از محورهای اصلی رسیدن به تعریف دقیق از این پدیده است. در این مسیر تحلیل مدارک تاریخی، اسناد تصویری نمونه ها و مرورِ مباحث و مجادلات پژوهشی همگی از ضروریات و مبانی این پژوهش بوده اند. در نهایت و پس از تحلیل تفصیلی آرا و نمونه ها، مقاله حاضر نه تنها وجوه اجتماعی متضمن موفقیت و دوام سبزراه ها را فهرست کرده بلکه به مدد مرور نمونه ها در سیری تاریخی تا به امروز، نحوه و گوناگونی تحقق این وجوه را نیز بررسی کرده است. نتایج ارائه شده می تواند علاوه بر تغییر نگرش در برنامه ریزی این مسیرها، مبانی اصیل طراحی سبزراه را احیا و دیدگاه های نوین را با آن ادغام کند.