بررسی میزان اثر و نقش پوشش گیاهی بر متغیرهای تعیین کننده آسایش حرارتی فضای باز مطالعه موردی: اقلیم گرم و خشک سیستان

فضای باز عرصه ای برای بسیاری از فعالیت های روزمره، و بهبود وضع زندگی در محیط های باز، یکی از مهم ترین مباحث معماران و شهرسازان است. پژوهش حاضر تلاش کرده است تا با توجه به ضرورت و نیاز روانی انسان به حضور در فضاهای باز و اهمیتی که در برقراری آسایش در این گونه فضاها یک برای حضور طولانی تر و با کیفیت تر افراد احساس می شود، ضمن بررسی و شناخت ویژگی های ساختاری فضای سبز، عوامل موثر در ایجاد و تعدیل شرایط آسایش حرارتی در فضای بازِ متاثر از فضای سبز را مورد کنکاش قرار داده و میزان اثر هر عامل را مشخص کند. انتخاب منطقه سیستان در اقلیم گرم و خشک حاشیه کویر واقع در شرق ایران که امروزه به علت خشک سالی دست خوش تغییرات اقلیمی زیادی شده است به منظور نمونه مطالعاتی، انتخابی مناسب در بین مناطق گرم و خشک ایران به حساب می آید. بنابراین هدف اصلی این مقاله بررسی و کشف عوامل موثر بر پوشش گیاهی در ایجاد آسایش حرارتی فضای باز در اقلیم گرم و خشک سیستان و تعیین میزان اثر هر یک از عوامل به منظور بهبود وضع خرداقلیمِ سبز است. برداشت های میدانی در 29 مکان و دو محوطه متفاوت (فضای سبز محض، و ترکیبی از فضای سبز و ساختمان) در نزدیکی یکدیگر در دانشگاه زابل توسط دستگاه های هواشناسی kestrel ،wbgt و tes در گرم ترین روزهای سال در تیر و مرداد 1395 با فواصل زمانی 3 ساعته و در سه مقیاس اقلیم خرد، اقلیم محلی، و اقلیم شهری انجام گرفت. پارامترهای دمای هوا، رطوبت نسبی، سرعت جریان باد و دمای کروی در هریک از نقاط تعیین شده برداشت و میانگین دمای تابشی نیز با استفاده از داده های فوق محاسبه شد. در نهایت تحلیل آماری و منطقی روابط بین متغیرهای حاصل از کار میدانی به کمک نرم افزار minitab و با استفاده از معیار آسایش گرمایی فضای باز wbgt انجام پذیرفت. بر اساس تحلیل های انجام یافته و با بررسی وضعیت پارامترهای موثر بر آسایش حرارتی، مشاهده شد که فضای سبز در محل خود وضعیت محیطی را بهبود بخشیده و در مجموع می تواند شرایط آسایش حرارتی فضای باز را تعدیل کند، اما بلافاصله با عبور از فضای سبز شرایط محیطی به وضعیت قبل برمی گردد. علاوه بر آن بیشترین اثرگذاری فضای سبز از بین پارامترهای محیطی، بر سرعت باد و میانگین دمای تابشی دیده شد. مقایسه مقیاس های مختلف اقلیم نیز نشان داد که شرایط آسایش حرارتی در اقلیم خرد در زمان و مکان مورد مطالعه این تحقیق، مناسب تر از شرایط اقلیم شهری، و اقلیم شهری مناسب تر از اقلیم محلی است.