تاملى بر نقش دانش شخصى از موقعیت طراحى در شکل گیرى مولدهاى اولیه طراحى

مولد اولیه طراح فکر، هدف، و ایده ساختاردهنده اى است که او در ابتداى کار برمى گزیند و اقدامات طراحانه بعدى را به تبع آن انجام مى دهد . نقش مولد اولیه، این عامل آغازگر و توسعه دهنده طرح، از طرفى و همچنین پیچیدگى و چالش برانگیز بودن مرحله شکل گیرى مولدها براى طراحان خصوصاً دانشجویان طراحى از طرف دیگر، پژوهش هاى مهمى را در حوزه طراحى پژوهى موجب گردیده است. اگر بپذیریم که طراحى یک فرایند مبتنى بر دانش است، نقش مهم دانش طراح نسبت به موقعیت طراحى، که شامل موضوع و بستر طرح است، در مرحله شکل گیرى مولد اولیه و آغاز طراحى نیازى به اثبات ندارد. تجربه طراحى و آموزش آن نشان مى دهد که مطالعات اولیه و جمع آورى اطلاعات در شروع طراحى دانشى را در خصوص موقعیت طراحى مى سازد که معمولاً کمک موثرى به شکل گیرى مولد اولیه و آغاز طراحى نمى کند. این دانش از موقعیت طراحى، از روندى تحلیلى کسب مى شود و به همین دلیل معمولاً توانایى ایجاد یک تصور منسجم و یکپارچه از موقعیت طراحى را ندارد. مقاله حاضر معرفى نوعى از دانش طراحى است که نقش موثرترى در شکل گیرى مولدها داشته باشد. دانش طراحى معمارى را بر اساس « نظریه دانش ضمنى » می توان به دو نوع دانش ضمنى (شخصى) و صریح تقسیم کرد. در این تقسیم بندى، دانش شخصى، طبق تعریف، دانش غیرقابل گفتن و منحصر به فرد، در بین عوامل موثر بر طراحى و موقعیت طراحى است، که از طریق تجربه مستقیم کسب می شود. دانش صریح، در مقابل، دانش قابل بیان و عمومى در میان عوامل مذکور است. مطالعه و استخراج وجوه این دو گونه دانش از یک سو و وجوه مولدهاى اولیه از سوى دیگر، مبین این واقعیت است که دانش شخصى، با اتکا به دریافتى از کلیت یکپارچه و معنادار موقعیت طراحى که ترجیحات و باورهاى شخصى طراح از موضوع و بستر طراحى را نیز در بر می گیرد، نقش موثرترى در شکل گیرى مولدهاى اولیه به منزله یک کل یکپارچه ناشى از ساختار ذهنى طراح دارد.