تجدید حیات مبتنی بر فرهنگ و اوقات فراغت، معرفی چارچوبی مفهومی برای احیای عرصه‌های رو به افت مراکز شهرها

«مراکز شهرها»، این هسته های اولیۀ شکل گیری شهرها، از اواخر قرن بیستم به دلایل گوناگونی مبتلابه افت کالبدی، اجتماعی، و اقتصادی شده اند. همچنین تغییروتحولات حاصل از نیروهای جهانی شدن و گذار از اقتصاد صنعتی به پساصنعتی و خدمات‌ـ‌ محور و «چرخش فرهنگی»‌ــ تغییر تلقی از «فرهنگ» و از «هنر و میراث»، به «ثروت»ــ و شکل‌گیری اقتصاد مبتنی بر فرهنگ، از دهۀ 1980 منجر به تغییراتی در اقتصاد شهرها، فضاهای متروکۀ مراکز شهری، و به طور کلی ساختار فضایی شهرها شده است. در چنین شرایطی، عوامل مرتبط با فرهنگ و اوقات فراغت دارایی‌ای ارزشمند در اقتصاد نوین و روشی اصلی در تجدید حیات عرصه های رو به افت مراکز شهری شده و نقشی محوری یافته‌اند.<«تجدید حیات مبتنی بر فرهنگ و اوقات فراغت» الگویی جامع و یکپارچه از مشارکت فعال فضاها و فعالیت های فرهنگی و اوقات فراغت به منزلۀ محرک اصلی و پیش برنده در فرایند تجدید حیات شهری است که، با تلفیقی از راهبردها و کاربست عناصر و عوامل گوناگون، به احیای عرصه های رو به افت شهری می انجامد. در این میان، رویکرد آفرینش «مناطق فرهنگی»، که جامع ترین ابزار کاربردی تجدید حیات مبتنی بر فرهنگ و اوقات فراغت است، به طور ضمنی سایر عناصر این‌گونه از تجدید حیات را در بطن خود دارد و همچنین، به دلیل تناظر عناصر مورد نیاز با قابلیت های موجود در عرصه های رو به افت مراکز شهری، رویکردی مناسب و درخور برای تجدید حیات این عرصه های ارزشمند میراثی محسوب می گردد.<در این مقاله سعی بر آن است که با روش توصیفی‌ـ تحلیلی و با بررسی و تحلیل متون (روش اسنادی)، به تبیین اصول تجدید حیات عرصه های مرکزی شهرها پرداخته شود و با معرفی راهبردها و عناصر کاربردی تجدید حیات مبتنی بر فرهنگ و اوقات فراغت، رویکرد جامع مناطق فرهنگی برای تجدید حیات عرصه های رو به افت مراکز شهری معرفی شود و در انتها نیز چارچوب مفهومی معیارها و نشانگرهای آفرینش مناطق فرهنگی در این عرصه ها عرضه گردد.