تبیین ابعاد حریم در روابط فضاهای داخلی مسکن ایرانی‌ـ اسلامی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله ‌مراتبی

حریم مفهومی در روابط انسانی است، با نمود ارزش‌های اسلامی، که این موضوع حائز اهمیت بودن و جایگاه آن را در مسکن ایرانی‌ـ اسلامی نشان می‌دهد. حریم در دورۀ معاصر، با توجه به تاثیرپذیری روابط داخلی مسکن از نمونه‌های غربی در طراحی اولیه و همچنین به بهانۀ طرح انعطاف‌پذیر مسکن، در ساختار طراحی‌های فعلی ارزش بیشتری دارد، درواقع درک صحیح از ابعاد حریم در مسکن اجازۀ تغییرات و انعطاف در فضاهای داخلی را محدود می‌کند. با اعمال حریم، گزینه‌های انتخابی به تعداد نمونه‌های غربی در تغییرات پلان نخواهد بود. در این پژوهش ابعاد حریم در روابط فضاهای داخلی مسکن ایرانی‌ـ اسلامی، به منظور درک تحلیل چگونگی هم‌جواری فضاها از حیث هدف کاربردی تبیین گردیده و به منظور عرضۀ یک مبانی طراحی، رعایت حریم فضاها در گستره‌ای از نظرات کارشناسان در چهار بعد حریم دیداری، شنیداری، بویایی، و حرکتی بررسی شده است. در این پژوهش، با فرض این موضوع که در مسکن ایرانی‌ـ اسلامی، به منظور رعایت حریم داخلی، همۀ فضاها بر هم تاثیرگذارند و هیچ‌یک نمی‌توانند به صورت مستقل اثرگذار باشند، از طریق تعیین اولویت‌های هم‌جواری فرضیۀ ثابت و میزان و اولویت اثرگذاری، با روشی تحلیلی و سلسله‌مراتبی دنبال شد، چهار بعد حریم معیارها و فضاهای داخلی مسکن و گزینه‌های پژوهش تعیین شدند و در مرحلۀ اول با روش پیمایشی، از طریق پرسش‌نامه و نظر‌سنجی از فقها وکارشناسان علوم اسلامی، با روش تحلیل سلسله‌مراتبی و تحلیل نرم‌افزاری expert choice، رعایت حریم دیداری در فضای داخلی مسکن، با وزن نهایی 465/0، در رتبۀ اول تعیین شد و در مرحلۀ دوم پیمایش با نظر خبرگان معماری اسلامی و روش تحلیلی فوق،  اولویت ارزشی رعایت هم‌جواری فضاها نسبت به هم و درنهایت به صورت مجزا نسبت به همۀ ابعاد حریم مشخص شد. درواقع نگرش اصلی بر این است که، این پژوهش بتواند در درستی هم‌جواری طراحی فضاهای داخلی مسکن مفید گردد و بایدها و نبایدهای هم‌جواری‌ها را، به صورت کمی، در قالب استانداردی قابل‌تعمیم بیان کند.