فرایند ارزیابی طرح‌های پیاده‌راه‌سازی خیابان‌ها

پیاده‌راه‌سازی یکی از رویکردهای متاخر در حوزۀ طراحی شهری است که از طریق تامین بستر حضور شهروندان به ترویج زندگی جمعی و رونق فضاهای شهری، به‌ویژه در حوزه های مرکزی و تاریخی شهرها، کمک بسزایی می کند. فارغ از میزان موفقیت این طرح ها، موج این رویکرد در سال های اخیر به فضاهای شهری ایران نیز رسیده است، لیکن همچنان در مورد چگونگی گزینش خیابان‌ها برای پیاده‌راه‌سازی و آثار احتمالی این طرح ها وفاق نظری نیست. در مقالۀ حاضر، با تاکید بر اهمیت ارزیابی این طرح ها، به منظور کاهش اثرات منفی پیاده‌راه‌سازی و فراهم آوردن پایه ای برای ارتقای آن ها، سعی در تدوین فرایندی بالنسبه کل نگر برای ارزیابی پیاده راه ها با اتکا بر ساختاری تحلیلی‌ـ سلسله‌مراتبی شده است. برای دستیابی به فرایند ارزیابی مزبور، از روش تحقیق کیفی مبتنی بر شواهد استفاده شده است. به این منظور گردآوری داده ها از سه طریق صورت گرفته است: مطالعۀ متون نظری، مصاحبۀ نیمه ساختارمند با 5 نفراز متخصصان حوزۀ طراحی شهری و مصاحبه با 30 نفر از ساکنان و کسبه و کاربران در 3 پیاده‌راه موجود در شهر تهران، و تحلیل داده ها نیز از طریق تحلیل محتوای متون نظری و متن پیاده‌شدۀ مصاحبه ها. دستاورد نهایی حاکی از آن است که بررسی عوامل و معیارهای رویه‌ای، به منظور تغییر در روندهای تصمیم‌گیری پیاده‌راه‌سازی خیابان‌ها، به‌ویژه معیارها و چارچوب های اقتصادی، مدیریتی و انتفاع ذی‌نفعان اصلی از فرایند مزبور، تقدمی راهبردی بر حصول معیارهای ماهوی دارد. مهم ترین معیارهای ماهوی نیز که برای ارزیابی گام به گام طرح ها به شیوه ای مکان محور، بر پایۀ کاهش اثرات منفی و بیان توجیه لازم برای طرح، اولویت می یابند، در زمینۀ ارزیابی امکانات بالقوۀ مکان در جذب پیاده با تاکید بر عملکردهای مختلط و امکان بستن خیابان، بر ترافیک سواره مطرح می شوند.