رویکر بازسازی مسکن پس از سانحه؛ از تولد تا بلوغ

اگرچه سابقه اقدامات بازسازی مسکن پس از سوانح به سا لهای دور باز میگردد، لیکن نگرش علمی به رویکردها و دیدگاههای آن در اواخر دهه ???? شکل گرفت. بازسازی مسکن پس از سانحه از نقطه نظر «میزان کنترل توسط خانوار » موضوعی است که در ده ههای اخیر توجه سیاستگزاران و نهادهای درگیر در امداد و بازتوانی سوانح را به خود جلب کرده است. دیدگاه مزبور در جهت ظرفیت سازی آحاد جامعه و توانمند کردن آنها به مس ?? یولیت پذیری و مشارکت در روند عملیات بازسازی تبیین شده است. در این میان انتخاب رویکرد یا رویکردهای بهینه، نیازمند ملحوظ داشتن شاخصهایی از قبیل هزین ه بازسازی، ارتقای وضعیت ایمنی خانوار و جامعه، ترمیم و بهبود معیشت، شرایط سیاسی حاکم، زمین ههای فرهنگی موجود، مکانیز مهای تطبیق، و چگونگی بالا بردن ظرفی تهای جامعه آسیبدیده است. بنا بر این مشاوره با مردم و ارزیابی نیازها و ظرفی تهای آنها، قبل از اتخاذ تصمیمات اجرایی امری مهم محسوب می شود. عوامل کلیدی که در روند تصمی مگیری نقش ویژ های دارند شامل دولت مرکزی، نهاد مسیول بازسازی، سازما نهای مشارکت کننده در بازسازی، دولت محلی، و جامعه آسیب دیده است. چگونگی تعامل میان بازیگران مزبور، در اتخاذ رویکرد بهینه بازسازی اثر می گذارد. به طور کلی، پنج رویکرد در اکثر پروژه های بازسازی مسکن پس از سانحه به کار گرفته شده اند. رویکردهای مزبور در برخی اوقات به صورت ترکیبی و با توجه به مقیاس خسارت، شدت واقعه، و وضعیت اقتصادی و اجتماعی و سیاسی منطقه آسیب دیده، به شرح زیر اتخاذ می شوند: رویکرد پول نقد: کمک مالی بی قید و شرط از جانب دولت و نهادهای مسیول به مالک خانه بدون حمایت فنی. رویکرد بازسازی با هدایت مالک: کمک مالی مشروط و قانونمند به همراه حمایت فنی با هدف احداث خان ههای مقاوم. رویکرد بازسازی توسط جامعه: رهبری توسط نهادها، با مشارکت فعال جامعه در تصمی مگیری و مشاوره. رویکرد بازسازی پیمانکارمحور درجاسازی در محل: اجرا توسط نهادها و به کار گیری شرکت های پیمانکاری، به منظور درجاسازی خانه های تخریب شده. رویکرد بازسازی توسط پیمانکار در سایت جاب هجا شده: اجرا توسط نهادها و به کار گیری شرکت های پیمانکاری، به منظور احداث خانه های جدید در سایت جابه جا شده. نوشتار حاضر ضمن بررسی رویکردهای مبتنی بر میزان کنترل، توسط خانوار، به تحلیل دیدگاه های مطرح و فرایند تکاملی و معایب و مزایای هر یک از دیدگا هها می پردازد. دراین مقاله نتیجه گیری می شود که، در میان رویکردهای مطرح، «بازسازی با هدایت مالک » قابلیت توانمند کردن، ظرفیت سازی، تداوم، پایداری، و مقرون به صرفه بودن را در اکثر موقعی تهای بازسازی دارد.