ساختارهای کالبدی - مراکز کالبدی ایران

در معماری و شهر سازی امروز تمایل بر این فرض است که سازماندهی های فضایی منتج از طراحی های منظم کالبدی ، میتوانند جوابگو و یا جانشین نظم کالبدی سازماندهی های فضایی منتج از ساختارهای ذهنی استفاده کنندگان آن فضاها باشند- طراحی های کالبدی که بر اساس نظریه های عمومی نظم دهی از قبیل فرم های هندسی ، قرینگی . همانندی ، تکرار ، ریتم و یا غیره بنا می شوند. لیکن ، مفاهیم سازماندهی منظم کالبدی (order)و سازماندهی کالبدی با نظم ساختاری ( structure )همانند هم نیستند . جوامع نظم های ساختاری خویش - اعم از ذهنی وکالبدی را تنها در طول زمان در می یابند .لذا،در حالی که یک سازماندهی کالبدی به ظاهر نا منظم ولی ساختاری می تواند برای استفاده کنندگانش خوانا و گویا باشد یک ترکیب بندی حجمی ( cimposition) صرفا با نظم کالبدی بالا می تواند بسیار نا مفهوم و نا مشخص با شد. این نکته به آن اشاره می کند که اصول کاربردی عملکرد ساختارهای محیط - که دایما تابع ارتباطات و مبادلات روزمره زندگی اجتماعی هستند ، تنها توسط اصول سمبلیک نظم ساختارهای میط که عملا تابع تولیدات اجتماعی فضا در طول زمان هستند - کنترل و توسعه می یابند، و هر دوی این اصول چه کاربردی و چه سمبلیک در فقدان دیگری قادر به ارزیابی و تکامل یکدیگر نیستند .با این بیان ، جستجو و پژوهش باری مفهوم نظم ساختاری . چه در روندتولید محیط کالبدی وچه تغییرات آن زمان و اطلاعات مبادله شده نقش بنیادینی بازی می کنند. به این معنا ، نظم ساختارهای کالبدی مسئولیت انتقال نظم ساختارهای ذهنی جوامع خود را در طول زمان دارا می باشد . لیکن ، این انتقال زمانی صورت می گیرد که دو روند تجرید (abstraction)و تبلور (crystalization )سمبولیک اطلاعات (information) و فرضیات فی ما بین اطلاعات (hypothesis ) محیط .‌به موازات هم در طول زمان عمل نمایند . این انتقال در روند تجرید و تبلور ساختارهای کالبدی ، دو بعد عناصر کالبدی (elments ) و روابط فی مابین عناصر کالبدی (relations )در فضا را شامل می گردد. در این راستا نوشتار حاضر تاکید دارد که تنها با توجه به روند تکاملبی روابط ساختاری این عناصر و اجزای پراکنده در فضای کالبدی است که می توان سمبل هایی از بیان حجمی اتحادی از خود (self ) ، مکان(place) و محیط (environment ) را در مراکز ساختارهای کالبدی - از جمله مراکز کالبدی اسلامی ایرانی - محفوظ و پویا نگاه داشت.