فضای شهری: برخوردی نظریه ای

شناخت مفاهیم وجودی هر پدیده به شناخت اصول عام مبتنی بر ابعاد فلسفی و درک آن پدیده، فارغ از زمان و مکان بستگی دارد . حال آن که شناخت مفاهیم موجودی پدیده به اصول خاص آنکه در دل فرایند تحول تاریخی شکل گرفته است مرتبط می شود و به این جهت ناظر ، نحوه شکل گیری پدیده و تحولات آن در طول زمان و مکان را کشف میکند .این چنین است که ادراک درست اصول عام و اصول خاص با کمک حس ، خیال ، عقل و دل بر شناخت واقعی ذات و صورت پدیده موثر می افتد .هرگاه نظام جدید بر روی پایه اصول و مفاهیم برخاسته از شناخت وجودی و موجودی جوانه زند ، از انتظام ، انسجام و هماهنگی برخوردار می گردد و در غیر آن نظام جدید سر در بیراهه و گمگشتگی دارد .دگرگونی های اجتماعی - اقتصادی ، عقیدتی ، فرهنگی -سیاسی در بستر تاریخ کشور ما شکل جدیدی از اوضاع اجتماعی - قتصادی و فرهنگی را بوجود آورده است . شهر به عنوان تبلور کالبدی - فضایی و روابط اجتماعی - اقتصادی موجود نیز شکل جدیدی را اریه می نماید .شکلی که تحول ، تطور و دگرگونی ها را نشانگر است و در بسیاری از موارد در تقابل با مفاهیم گذشته ، ارزش ها و هویت های شهری دیگری را در معانی فضایی - کالبدی ، برای شهر و شهروند به ارمغان آورده است ، شهر به مکان ارزش ها و بی ارزش ا بدل گشته است .شناخت مفاهیم وجود و معانی موجود ، شهری را طلب می کند که در ان شهر - مکان به زمان - مکان تبدیل می شود : شهری با هویت ، به مثابه مکانی مملو از خاطره های دیروز ، آمیخته شده با خاطره های امروز و مهیا شده برای تشکیل بخشیدن به خاطره های فردای شهروندان .در این حالت شهر بارزترین نمود تمایل و نیاز بشر به جامعه مدنی ، حیات مدنی و زندگی شهری می شود .حیاتی که ز مجموعه برخورد مردمان با جهان ذهنی ، با محیط عینی پیرامون ، با خود و با دیگران و روابط ناشی از آن ها زاده شده است . به این قرار در گذر زمان هویتی ساخته می شود مرکب از هنجارها و رفتارهای اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی نسل هایی که شهر را ساخته اند و فعالیت های شهری را سبب شده اند ، در پس این روابط است که عقاید و تمایلات به صور مختلف انباشته شده و درهم آمیخته می شوند و به عنوان ذهنیت شهر تجلی می کنند.شهری زنده است که این تجربه هاو انباشت های فرهنگی و اجتماعی ، در ان موقعیت ها و مکان هایی برای تجلی بیابند ، در این موقعیت ها و مکان ها است که احساس و ادراک شهری شکل میگیرد، واقعه ها و حادثه ها رخ می دهند و شهروند دریک زمان نقش بازیگر و تماشاگر می یابد. رابطه میان طراحی فضای شهری و شکل های زندگی اجتماعی در ان ، گواهی است روشن بر رابطه میان بناهای ساخته شده و فضاهایی که در لابلای آنها در حرکت هستند. خیابان و میدان بیان کالبدی فضایی چنین رابطه ای هستند که در آن جا تماشایی و تماشاگر در هم می آمیزند و اگر غیر از این باشد ، که هست ، مکان های مرجع در شهر از میان رفته و ریشه های آشنایی با فضاهای شهری از میان برداشته می شوند و دیگر هیچگاه برای نسل های آتی ادراک شهر، منطبق بر چهره مادی آن نخواهد گشت و نسل آتی هیچگاه فضای آشنا را درک نخواهد کرد .با خلق فضاهای شهری مبتنی بر حیات مدنی و با حس تعلق شهروند به مکان ، جامعه شهری هویت یافته و امکان انباشت تجربه های به یاد ماندنی و خاطره ای فارغ از بعد مکان فراهم می آید . در این حالت درک روانی با درک شهودی و زیبایی در هم می آمیزد . مکان و از آن میان میدان می تواند مرکز حقیقی و مهم شهر تلقی شود ، جایی که حیات شهری در ان جاری وساری است ، در این صورت این مکان نه فقط یک نقطه معمولی از نقشه شهر ، حاصل انباشت سالها سرمایه گذاری اجتماعی - فرهنگی مردمان شهر است و با هر شکل و هر میزان قدمت ، واجد ارزش فضایی بوده می تواند در شمار فضاهای مطلوب شهری قرار گیرد