معماری شهری و الگوی فضایی حسینیه‌های شهر تفت به‌مثابۀ مصداقی از فضای جمعی ایرانی اسلامی مطالعه‌ای مبتنی بر رویکرد تحلیلی و نظریۀ گراف

در عصر حاضر توسعه‌ شهری و برنامه‌ریزی موثر از مسائل کلیدی جامعه‌های جهانی محسوب می‌شوند. در این راستا، هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل ماهیت و الگوی کالبد فضای حسینیه‌ها، به‌منزله‌ یک فضای جمعی ایرانی اسلامی، در شهر تفت، با استفاده از رویکرد چندروشی، از جمله نظریه‌ گراف، است. در این پژوهش که در دسته‌ پژوهش‌های کاربردی قرار می‌گیرد، با بهره‌گیری از روش «آمار فضایی»، تجزیه‌وتحلیل تجسم جغرافیای سه‌بعدی، و همچنین برداشت‌های میدانی، به بررسی جوانب مختلف فضای حسینیه‌ها پرداخته می‌شود، نتایج حاصل از تحلیل و بررسی مولفه‌های کیفیت فضای حسینیه‌ها بررسی و مشخص می‌شود که این مولفه‌ها با الگوی کالبد فضایی هم‌ارزند و به‌مثابه‌ نتیجه‌ای از خط‌مشی‌ها و اصولی چون مرکزیت، محصوریت، و ارتباط شکل گرفته‌اند. این تحلیل‌ها نشان می‌دهد که ارتقای کیفیت فضای حسینیه‌ها نه‌تنها به تسهیل روند تطابق با الگوی کالبد آنها و رفتار فضا می‌انجامد، بلکه با تاکید بر اصول و مبانی شهرسازی، به خلق فضاهای عمومی شهری بهینه کمک می‌کند. با توجه به نتایج این تحقیق، پیشنهاد می‌شود که در طراحی و برنامه‌ریزی فضاهای عمومی شهری، از تجربیات و مولفه‌های کیفیت مشابهی که در حسینیه‌ها شناسایی شده است، بهره‌برداری شود. این اقدام با استفاده از اصول مهمی چون مرکزیت، محصوریت، و ارتباط، باعث ایجاد فضاهای جمعی و هم‌ارز در شهرها خواهد شد و درنهایت بهبود کیفیت زندگی شهروندان را تسهیل می‌کند.

the urban architecture andspatial model of taft town hosseiniyahs as examples of collective iranian-islamic space; a study based on analytical approach and the graph theory

in the present era, urban development and effective urban planning are among the key concerns of societies globally. this study aims to investigate and analyse the nature and spatial configuration pattern of “husseiniyas” – as an instance of a collective iranian-islamic space – in the town of taft, yazd province, utilising a multidisciplinary approach including the graph theory. the research falls under the category of applied studies and employs spatial statistics, (3-d) geo-visualisation analyses, and field observations to explore various aspects of husseiniya spaces. it delves into qualitative aspects of space and establishes a connection between these aspects and the underlying spatial configuration patterns. the analysis shows that the quality-enhancing features of husseiniya spaces align with spatial configuration patterns, driven by principles such as centrality, enclosure, and connectivity. enhancing the quality of husseiniya spaces, the analyses show, not only facilitates a correspondence between their physicalpatterns and spatial behaviour, but also supports the creation of optimised public urban spaces, aligned with urban design principles. consequently, it is recommended thatthe spatial experiences and qualitative components of husseiniyas be applied in the design and planning of public urban spaces. the incorporation of key principles like centrality, enclosure, and connectivity, it is argued here, will foster inclusive and equitable spaces in cities, ultimately facilitating an improved quality of urban life.