تحلیلی بر فهم کریستوفر الکساندر از معماری دینی نمونۀ مورد مطالعه: فصل «صورت خداوند» از جلد چهارم کتاب سرشت نظم

امروزه دین‌‌پژوهان و هنرپژوهان افهام گوناگون و متمایزی را در خصوص عبارت معماری دینی مطرح کرده‌اند و معمارانْ تحت تاثیر ایشان به فهمی از معماری دینی دست یافته‌‌اند. اما افهام ایشان بعضاً به حدی ناروشن است که مشخص نیست که نزد معمار، معماری دینی به چه معنایی است و او از چه جهت و با چه مرادی آن را به کار می‌‌برد. در بین معماران، کریستوفر الکساندر، یکی از نظریه‌‌پردازان و معماران مولف، به مفهوم معماری دینی توجه خاصی داشته است. او این فهم را در فصل «صورت خداوند» از جلد چهارم کتاب سرشت نظم خود جمع‌‌بندی کرده است. در این پژوهش به تحلیل فهم وی از معماری دینی و ابعاد مختلف مواجهه‌ این معمار با این عبارت پرداخته می‌شود تا فهم این معمار صاحب‌‌نظر از معماری دینی برای معماران روشن گردد. پژوهش به لحاظ هدف بنیادی  نظری و از نظر راهبرد کیفی است. از بین پژوهش‌‌های کیفی، روش پدیدارشناسی با رویکرد هرمنوتیک پدیدارشناسی برگزیده‌‌ شد. همچنین از لحاظ روش‌‌های گردآوری اطلاعات، پژوهش کتابخانه‌‌ای است. بنابر نتایج، فهم الکساندر از معماری دینی با فهم او از معماری و معماری خوب به‌صورت قاطع قابل‌تفکیک نیست. همچنین این فهم در خلال سه وجهِ منتسب، یعنی انتساب آن به دین، خدا، و همچنین معمار بوده است؛ به گونه‌‌ای که باور الکساندر به‌وجود وحدت در جوهر ادیانْ موجب گردید فهم وی از معماری دینی وابسته به‌وجود کیفیت وحدت و یکپارچگی این معماری با جهان و تمایل به عدم انقطاع از آن باشد. همچنین تاکید الکساندر بر فهم معماری دینی از طریق نسبتی است که در خلال یک پرسش اساسی بین این معماری و خدا ظاهر می‌‌شود: «آیا این معماری بهترین هدیه به خداست؟» در نظریات این معمار همچنین معماری دینی در نسبت با معمار و فضائل اخلاقی‌اش است و پرهیز معمار از خودمحوری‌‌ و خودستایی و پرورش فروتنی به وحدت معماری او با جهان و درنهایت خلق معماری دینی می‌‌انجامد.

an analysis of christopher alexander’s understanding of religious architecture through the study of ’face of god’ from the fourth volume of his nature of order

looking at the history of architectural theories, and with reference to the opinions of thinkers, one can see architecture and rhetoric as mutually related throughout history. it seems that reflecting on this relationship can open up new horizons for architectural thought. but the changing meaning of rhetoric has resulted in a variety of relationship levels, resulting in different gifts for architecture.this paper starts with an exploration three different levels of relationships, resulting from three corresponding understandings of rhetoric. the first defines rhetoric as communication, the second as the art of speaking. but the third emanates from the thoughts of those design scholars who, whilst contemplating rhetorical relations and design matters, do not see use rhetoric as speech, communication or the art of speaking, but as an art of composition. from this point of view, rhetoric and architecture are both knowledges of composition. this paper argues that the latter has opened the door to the deepest understandings of rhetorical knowledge and the most fruitful link between rhetoric and architecture. in response to the haphazard literature associated with this view, the paper expands on rhetoric as ’the art of composition’, and then moves on to identify three levels of rhetoric composition, namely, composing people’s horizons (conviction), knowledges and insights. the important issue of architecture today, the paper argues, is the lack of shared horizons between architects and their audiences, as well as the lack of coherence between the various architectural knowledges and insights. by understanding rhetoric as the art of composition and linking architecture and rhetoric in the light of this understanding, one can look at architecture from a different perspective and restore the missing coherence in architecture.