نسبت معماری و رتوریک بازاندیشی در ریشه های مشترک

با نگاهی به تاریخ تئوری‌های معماری و اتکا به نظر اندیشمندان می‌توان گفت که معماری و رتوریک در طول تاریخ با یکدیگر نسبت داشته‌‌اند. به‌نظر می‌‌رسد تامل در این نسبت می‌تواند افق‌‌های جدیدی بر روی اندیشه‌ معماری بگشاید. اما ازآنجاکه رتوریک معانی متطوّری در طول تاریخ داشته، این نسبت نیز در سطوح مختلفی برقرار شده و ارمغان‌‌های متفاوتی برای معماری آورده است.در این مقاله ابتدا نسبت‌‌های محقَق میان معماری و رتوریک، در سه سطح مختلف، که ماحصل فهم متفاوت سه گروه از صاحب‌نظران از رتوریک است، شرح داده می‌شوند. گروه اول رتوریک را به‌مثابه‌ ارتباطات و گروه دوم آن را به‌مثابه‌ فن سخن‌پردازی تعریف می‌‌کنند، اما گروه سومْ طراحی‌پژوهانی هستند که ضمن تعمّق در باب نسبت رتوریک و مباحث طراحی، رتوریک را به‌مثابه‌ «خطابه»، «بلاغت»، و یا «ارتباطات» نمی‌دانند، بلکه به‌مثابه‌ «هنر تالیف» شناخته‌اند و از قرابت‌های «هنر تالیف» با «طراحی» سخن گفته‌‌اند. از این نظرگاه، رتوریک و معماری هردو معرفت تالیف هستند. در این نوشتار استدلال می‌شود که گروه اخیر دریچه‌‌ای بر عمیق‌‌ترین فهم از دانش رتوریک و پرثمرترین پیوند میان رتوریک و معماری گشوده‌‌اند. ازآنجاکه مطالب ایشان در حوزه‌ گسترده‌ طراحی و به‌صورت پراکنده و غیرمنسجم بیان شده است، در این نوشتار ضمن شرح و بسط رتوریک به‌مثابه‌ «هنر تالیف»، قابلیت تالیفگری رتوریک در سه سطح تالیف اجزا، تالیف افق انسان‌ها (اقناع)، و تالیف دانش‌ها و معرفت‌ها توضیح داده می‌شود. این در حالی است که مسئله‌ مهم معماری امروز نیز هم‌افق نبودن معماران و مخاطبانشان و همچنین فقدان انسجام میان معرفت‌های مختلف دخیل در معماری است. با فهم رتوریک به‌مثابه‌ هنر تالیف و پیوند معماری و رتوریک، در پرتو این فهم می‌توان از منظر دیگری به معماری نگریست و انسجام ازدست‌رفته در معماری را بار دیگر احیا کرد.

the relationship between architecture and rhetoric; a rethinking of common roots

looking at the history of architectural theories, and with reference to the opinions of thinkers, one can see architecture and rhetoric as mutually related throughout history. it seems that reflecting on this relationship can open up new horizons for architectural thought. but the changing meaning of rhetoric has resulted in a variety of relationship levels, resulting in different gifts for architecture.this paper starts with an exploration three different levels of relationships, resulting from three corresponding understandings of rhetoric. the first defines rhetoric as communication, the second as the art of speaking. but the third emanates from the thoughts of those design scholars who, whilst contemplating rhetorical relations and design matters, do not see use rhetoric as speech, communication or the art of speaking, but as an art of composition. from this point of view, rhetoric and architecture are both knowledges of composition. this paper argues that the latter has opened the door to the deepest understandings of rhetorical knowledge and the most fruitful link between rhetoric and architecture. in response to the haphazard literature associated with this view, the paper expands on rhetoric as ’the art of composition’, and then moves on to identify three levels of rhetoric composition, namely, composing people’s horizons (conviction), knowledges and insights. the important issue of architecture today, the paper argues, is the lack of shared horizons between architects and their audiences, as well as the lack of coherence between the various architectural knowledges and insights. by understanding rhetoric as the art of composition and linking architecture and rhetoric in the light of this understanding, one can look at architecture from a different perspective and restore the missing coherence in architecture.