تبیین معانی تاریخ معماری از طریق بررسی نسبت مفردات لفظ آن

تاریخ معماری رشته‌ای نوظهور و عمر آن کمتر از دو سده است. با مطالعة منابع نظری تاریخ معماری درمی‌یابیم که ماهیت و حدود این رشته همچنان مبهم است و هنوز اهالی این رشته اتفاق نظر همه‌جانبه‌ای بر سر چیستی آن ندارند. یکی از علل ابهام تاریخ معماری ابهام در نسبت مفردات لفظ آن، یعنی تاریخ و معماری، است. بنابراین، یکی از گام‌های مهم برای روشن کردن معنای تاریخ معماری، روشن کردن نسبت‌های مختلف ممکن میان تاریخ و معماری در ترکیب تاریخ معماری و شمردن معانی مختلف ممکن این ترکیب و از این راه روشن کردن معانی مختلف ممکن تاریخ معماری است. این کار را در این مقاله با طرح پرسش از نسبت الفاظ تاریخ و معماری در ترکیب تاریخ معماری و تبیین معانی مختلف حاصل از همنشینی این دو در ترکیب تاریخ معماری انجام داده‌ایم. مطابق این تحقیق اطوار مختلف ممکن تاریخ معماری، با نظر به ساخت و معنای لفظ آن، شامل این‌هاست: تحقیق‌هایی تاریخی با موضوع معماری و تحقیق‌هایی تاریخی با رویکرد معماری. تحقیق‌های تاریخی با موضوع معماری بر سه قسم است:1. مطالعة بعد طولی عمل معماری در طی زمان، 2. مطالعة بعد عرضی عمل معماری در طول زمان، 3. مطالعة معماری و آثار معماری در مقام موجوداتی «در تاریخ» و در نسبت با دیگر اعمال و رویدادها و دیگر وجوه زندگی انسان. تحقیق‌های تاریخی با رویکرد معماری نیز بر سه قسم است: 4. مطالعة گذشتة انسان با عطف توجه به مکان تحقق اعمال او، 5. تحقیق به منظور مطالعة قسم معماریانة بقایای اعمال گذشتة انسان و تمهید منابع تاریخ، 6. تحقیق‌هایی تاریخی به طرز یا به وساطت عمل معماری.معماری در مقام موضوع تاریخ معرف اطوار اول و دوم و سوم تاریخ معماری است و معماری در مقام رویکرد تاریخ معرف اطوار چهارم و پنجم و ششم. تا کنون اطوار اول و دوم و سوم و پنجم تاریخ معماری تحقق یافته و طور چهارم از آن در مرحلة تکوین است؛ اما طور ششم از تاریخ معماری هنوز تحقق نیافته و سخن گفتن از آن تنها در مقام تعریف ممکن است.در تحقیق حاضر «تاریخ معماری» از طریق بررسی مفردات لفظ آن بررسی می‌شود. این تحقیق غیرکمّی و روش آن تحلیل مضمون و راهبرد آن استدلال منطقی است.

identifying the meanings of architectural history as the cross section of the words ‘history’ and ‘architecture’

architectural history is a less than two-century-old discipline. a survey of its theoretical resources indicates a lack of consensus on what architectural history is and what it should be, and of course, how it should be made. this is partly to do with a lack of clarity in definitions of terms ‘history’ and ‘architecture’ themselves, and hence the attempt here for clarification of meanings of these terms and their relation. this research recognises six modes for ‘architectural history: 1. the study of architecture through a course of time 2. the more focused study of architecture through a short period 3. the study of architecture and buildings as ‘historical’ entities in relation with other historical entities 4. the study of past human actions with a focus on their ‘spatiality’ 5. the study of ‘architectural remains’ of the past in order to provide evidence for historiography 6. the study of history through acts of architecture so far, modes 1, 2, 3 and 5 have been realised, and mode 4 is developing. but the sixth mode is yet to be realised, and we can only talk about it in a theoretical level. the research is non-qualitative, and uses content analysis method, with a logical reasoning approach. there are five chapters: ‘introduction’, ‘dual meanings of “history”’, ‘architecturally themed history’, modes of architectural history, and conclusion.