خیابان ناصریه؛ عرصه گاه جدید ارتباط شاه و مردم در دورۀ ناصری

تهرانِ قاجاری پایتخت و مرکز برگزاری مهم‌ترین مراسم حکومتی و فرصتی بود برای حضور عامه مردم در محضر شاه به مناسبت‌های مختلف ملی، مذهبی و غیر آن، که شامل جشن‌ها، عزاداری‌ها، آیین‌‌های نوروزی، مراسم بدرقه یا استقبالِ از شاه، و ... می‌‌شد. اما ساختار این شهر از ابتدا تا انتهای آن دوره یکسان نبود و در دوره ناصری عناصر و فضاهای شهری مانند خیابان و میدان به شکل جدید به شهر عرضه شدند. خیابان ناصریه از فضاهای شهری جدیدی بود که در جانب شرقی ارگ سلطنتی ایجاد شد و به بستری نو برای مراسم حکومتی و یا بعضاً غیردولتی به‌منظور ارتباط بیشتر میان شاه و مردم تبدیل گردید. در این مقاله، با تمرکز بر آیین‌‌های شهری، جایگاه خیابان ناصریه در برنامه‌‌های عمومیِ مردمی و بیشتر حکومتیِ دوره ناصری و مقایسه آن با دوره‌های قبل بررسی شده است. به این منظور با رویکرد کیفی و روش تفسیری  تاریخی، منابع مکتوب دست اول و دوم مطالعه و اسناد تصویری موجود بررسی و به کمک استدلال منطقی، یافته‌های مقاله استخراج گردیده است. نتایج نشان می‌دهند که دوره ناصری آغاز فصلی جدید در ارتباط میان حکومت و مردم بود؛ با تمرکز بر مراسمی، که در اینجا برگزار می‌شد، اعم از مردمی و البته بیشتر حکومتی، و افزایش حضور شاه در جریان زندگی روزمره شهری مردم، که تا حد زیادی نشئت‌گرفته از تغییر روابط دولت و ملت و رویکردهای جدید حکومت در زمینه مشروعیت‌یابی بود.

nasserieh street, a new communication venue for the king and his people in the nasseri period

the qajari tehran was the capital and the foremost centre for important state ceremonies: opportunities for the general public to attend the king’s presence on various national, religious, and other occasions, which included celebrations, mourning, nowruz rituals, farewell ceremonies or welcoming the king, etc. however, the structure of this city was not the same in the entire qajar era. in the nasseri period, for instance, new forms of urban elements and spaces such as streets and squares were introduced. nasserieh street was one of the new urban spaces on the eastern side of the royal citadel, and became a new venue for state and sometimes non-state ceremonies, allowing closer communication between the king and the people. focusing on urban rituals, this article examines the role of nasserieh street in public, but also mostly state events of the nasseri period, and compare it with previous periods, to then answer these questions: 1) as an urban space mediating between the citadel and city structure, what status did nasserieh street have in holding ceremonies? 2- what innovative role did nasserieh street played in enhancing the communication between the king and the people? for this purpose, and adopting a qualitative approach and interpretative-historical method, the primary and secondary sources were studied and the existing visual documents were examined, focusing on the public and mostly state ceremonies. the results indicate the heralding of a new era in king-people communication marked by an increased presence of the king in everyday urban life, which was largely derived from changes in the relationship between the state and the nation and the state’s new approaches in seeking legitimacy.