تبیین و اولویت‌‌بندی ابعاد تعلق به مکان در محوطه‌های دانشگاهی از منظر دانشجویان با بررسی چند نمونۀ موردی

دانشجویان سال اول در جابه‌جایی از شهر محل زندگی به دانشگاه با چالش‌های اجتماعی و فکری مواجه می‌شوند و شکل‌‌گیری تعلق به مکان را تجربه می‌کنند. تعلق به مکان رابطه‌ عاطفی و پیوندی مثبت بین انسان و مکان است که موجب تبدیل فضا به مکان خاص برای افراد می‌‌شود. تعلق به مکان در فرایند جذب دانشجویان به محیط آموزشی جدید ضروری است، ازاین‌رو شناخت ابعاد تعلق به مکان در طراحی محوطه‌های دانشگاهی اهمیت دارد. با تحولات روزافزون علمی و توجه به امر آموزش در فضای باز در این عرصه، اهمیت ویژه‌ طراحی محوطه‌های دانشگاهی برای ارتقای کیفیت آموزشی روشن می‌شود. هدف در این پژوهش تبیین و اولویت‌‌بندی ابعاد تعلق به مکان در محوطه‌های دانشگاهی است. نمونه‌‌های موردی بعد از انقلاب اسلامی تاسیس و در سه کلان‌شهر، به‌دلیل مراجعات اکثر دانشجویان و با سه اقلیم مختلف، انتخاب شد که شامل دانشگاه آزاد نجف‌آباد و خمینی‌‌شهر در استان اصفهان، دانشگاه هنر اسلامی تبریز و دانشگاه آزاد بناب در استان آذربایجان شرقی، و دانشگاه صنعتی خاتم‌‌الانبیای بهبهان و دانشگاه آزاد آبادان در استان خوزستان است. پژوهش حاضر از منظر هدف کاربردی، به لحاظ ماهیت، توصیفی‌ تحلیلی و از نظر فرایند انجام، کیفی و کمی (ترکیبی) است. ابتدا پژوهش‌‌های حوزه‌‌های روان‌شناسی محیط، تعلق به مکان و محوطه‌های دانشگاهی بررسی و ابعاد تعلق به مکان استخراج گردید. همچنین مولفه‌های موثر بر ابعاد تعلق به مکان مشخص شدند. سپس نمونه‌ محوطه‌های دانشگاهی بررسی گردید و با تکمیل فرم مشاهده و پرسش‌نامه‌ حاصل از مطالعات نظری به ارزیابی ابعاد تعلق به مکان از دید دانشجویان پرداخته شد. بنابر نتایج، ابعاد ده‌‌گانه‌ تعلق به مکان از منظر دانشجویان در محوطه‌های دانشگاهیِ نمونه‌‌های مورد پژوهش، دارای اهمیت‌های متفاوت بوده است که آشنایی با مکان، ریشه‌داری، معنای مکان، پیوند اجتماعی با مکان، رضایت از مکان، تعلق به مکان، پیوند عاطفی با مکان، وابستگی به مکان، پیوند با طبیعت، و هویت مکان، به‌ترتیب در اولویت‌های اول تا دهم هستند. در ادامه راهکار‌‌های طراحی مبتنی بر نظرسنجی خبرگان عرضه گردید.

explaining and drawing up priorities of dimensions and factors of place attachment in university campuses from students’ point of view; the cases of the faculty of architecture, islamic azad university, najaf abad, khorasgan, and khomeini shahr

first-year students in transition from hometown to university are generally confronted by intellectual and social challenges as well as those associated with the formation of new place attachments. place attachment is an emotional and positive connection between a person and a place that makes space a special place for people, and essential for attracting students to a new educational environment. so, it is important to know the variables of place attachment in the design of campuses. with the developments in the field of science and attention to outdoor education, the design of campuses to improve the quality of education are of particular importance. the purpose of this study was to explain and prioritise the dimensions and factors of place attachment in university campuses near major cities and the faculties of architecture of najafabad, khorasgan and khomeini shahr azad university (all within easy reach of isfahan). it is an applied research, using descriptive-analytical and qualitative and quantitative (combined).at the beginning, researches in the fields of environmental psychology, place attachment and university campuses were reviewed and the dimensions and factors of place attachment were extracted. then, the three samples were examined and by completing the observation checklist and the questionnaire form obtained from the theoretical studies, the dimensions and factors of place attachment were evaluated from the students’ point of view. the results show that the ten dimensions of place attachment from the perspective of students in university campuses have been of varying importance. familiarity with place, roots, meaning of place, social connection with the place, satisfaction with the place, place attachment, emotional connection with the place, dependence on the place, connection with nature and place identity, being priorities respectively, and physical factors, social and semantic factors of the place, being the first three, and the place activity factor, being less important. to conclude, design solutions are proposed in accordance with the presented prioritization.